II Henri Plantagenet

II Henri (ing. Henry II of England; 5 mart 1133, Le-Man^[d] – 6 iyul 1189, Şinon qəsri) — Plantagenetlər sülaləsinə mənsub ilk İngiltərə kralı.

II Henri Plantagenet
ing. Henry II Curtmantle
İngiltərə kralı
19 dekabr 1154 – 6 iyul 1189
Əvvəlki	I Stefan
Sonrakı	I Riçard
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	5 mart 1133
Doğum yeri	Le-Man[d]
Vəfat tarixi	6 iyul 1189 (56 yaşında)
Vəfat yeri	Şinon[d]
Dəfn yeri	Fontevro[d]
Fəaliyyəti	monarx
Atası	V Cefri
Anası	İmperatriça Matilda
Həyat yoldaşı	Elyanora (Akvitaniya hersoqinası) (1152–)
Uşaqları	I Riçard, Elyanora Plantagenet (Kastiliya kraliçası), Torpaqsız İoann
Ailəsi	Plantagenetlər, Normand sülaləsi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fəaliyyəti

II Henri (1154 – 1189) öz hakimiyyəti altında geniş mülkləri birləşdirir: İngiltərədən başqa, Normandiya, Anju, Men, Turen, Puatu və Akvitaniya ona tabe idi. Bəzən Plantagenetlərin dövlətinə Anju imperiyası deyirdilər. Böyük maliyyə ehtiyatları olan və cəngavərlərə, şəhərlilərə, azad kəndlilərə arxalanan II Henri İngiltərədə feodal pərakəndəliyinə son qoydu, şerif vəzifəsinə isə xırda və orta feodalları təyin etməyə başladı.

Dövlətin mərkəzləşdirilməsində II Henrinin islahatları da böyük rol oynamışdı. Ilk növbədə kral məhkəməsini gücləndirmək üçün o, məhkəmə islahatı keçirir. Islahatın mahiyyəti ondan ibarət idi ki, hər bir azad adam müəyyən ödənc verməklə öz işini malikanə məhkəməsindən kral məhkəməsinə keçirə bilərdi. Malikanə məhkəməsində " Tanrı məhkəməsi" nin köməyilə işə baxılırdısa kral məhkəməsində işə andlılar baxırdı. Nəticədə senyor kuriyalarının nüfuzu aşağı düşür. Kral kuriyası bütün senyor məhkəmələri üçün ali appelyasiya orqanı olur, lakin kral məhkəməsi villanlar üçün deyildi, onlar öz senyorlarının məhkəməsinə tabe idilər.

Kral kuriyasının məhkəmə səlahiyyətlərinin genişlənməsi kralın gəlirlərini xeyli artırdı, lakin əhalinin müəyyən hissəsi kral hakimləri tərəfindən tətbiq olunan cərimələrdən əziyyət çəkirdi. Kral məhkəmələrinin məhkəmə praktikası prosesində ümumi hüquq (common law) – yəni bütün ölkə üçün kral hüququ işlənib hazırlanır; bu hüquq yerlərdə tətbiq olunan hüququ tədricən sıxışdırır.

II Henri həmçinin hərbi islahat da keçirir. Belə ki, kralın xeyrinə feodalların hərbi xidməti xeyli məhdudlaşdırılır (kiçik müddətlə), bunun əvəzində isə onlar xüsusi pul ödənci – " qalxan pulu " verməli idilər. Bu pulla kral cəngavərləri muzdlu xidmətə cəlb edirdi. Bindan başqa kralın göstərişi ilə hər bir azad əmlakına müvafiq silaha malik olmalı idi və kralın çağırışı ilə yürüşə hazır olmalı idi.

II Henrinin kilsə məhkəmələrini dövlətin nəzarəti altına almaq cəhdi uğursuz oldu. Bu zəmində o, ingilis kilsəsinin başçısı, Kentenberili arxiyepiskop Tomas Beketlə toqquşmalı oldu. Bu mübarizə gedişində Beket kralın gizli göstərişilə öldürüldü. Papa məsələyə müdaxilə edəndən sonra II Henri islahatsan əl çəkməli oldu.

İngiltərədə mərkəzi hakimiyyəti möhkəmlədən II Henri İrlandiyanın istilasına başladı. 1169-cu ildə ingilis baronları yürüşə çıxdı. Onların ilk uğurlarından sonra 1171-ci ildə kral özü İrlandiyaya gəldi və yerli klan başçıları onun hakimiyyətini tanıdı, lakin faktik olaraq, ingilislər adanın cənub – şərq sahilboyu torpaqlarını ələ keçirdilər və burada " Peyl " (hərfən cəpərə alınmış) adlı rayon yaratdılar. Buradan ingilis cəngavərləri İrlandiyanın digər vilayətlərinə yürüş edirdilər.

II Henri İngiltərənin şimal qonşusu Şotlandiyanı da tabe etdirməyə cəhdlər edirdi. Davamlı sərhəd müharibələri gedişində o, şotland kralı Vilyam Levi əsir götürdü və 1174-cü ildə onu müqavilə imzalamağa məcbur etdi. Müqaviləyə görə Vilyam vassal andı içdi, lakin kifayət qədər feodallaşmış və mərkəzləşmiş dövlət olan Şotlandiya tezliklə vassal asılılığından çıxdı. İngiltərəyə əks olaraq o, Fransa ilə yaxınlaşdı və sonralar (XIII – XIV əsrlərdə) antiingilis ittifaqında birləşdi.

Normandlılar və Fransadan gəlmələr İngiltərə əhalisi ilə dərhal çuğlaşmadı. XII əsr boyu krallar rəsmi aktlarda öz təbəələrinə müraciətdə " fransızlar və ingilislər " deyə müraciət edirdilər, lakin XII əsrin sonuna doğru yerli əhali ilə normand istilaçıları arasında etnik və dil fərqləri faktiki yoxa çıxır. Fransız elementi təşəkkül tapmaqda olan ingilis xalqının etnik tərkibinə daxil olur və vahid əhali tipi yaranır. İngiltərə əhalisinin əsas hissəsinin – kəndlilərin, şəhərlilərin və feodalların böyük bir hissəsinin dili ingilis dili idi. Yalnız əyanlar, kral əshabələri və hüquqşünaslar fransız dilindən istifadə edirdilər. Dövlət idarələrində rəsmi dil latın və fransız dili idi.

Ədəbiyyat

• Alexander, James W. "The Becket Controversy in Recent Historiography". The Journal of British Studies. 9 (2). 1970: 1–26. doi:10.1086/385589. JSTOR 175153.
• Allen, Martin. Henry II and the English Coinage // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Amt, Emilie. The Accession of Henry II in England: Royal Government Restored, 1149–1159. Woodbridge, UK: Boydell Press. 1993. ISBN 978-0-85115-348-3.
• Anouilh, Jean. Antigone. London: Methuen. 2005. ISBN 978-0-413-69540-6.
• Aurell, Martin. L'Empire de Plantagenêt, 1154–1224 (fransız). Paris: Tempus. 2003. ISBN 978-2-262-02282-2.
• Bachrach, Bernard S. "The Idea of the Angevin Empire". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 10 (4). 1978: 293–299. JSTOR 4048161.
• Bachrach, Bernard S. "Henry II and the Angevin Tradition of Family Hostility". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 16 (2). 1984: 111–130. JSTOR 4049284.
• Barlow, Frank. "The English, Norman and French Councils Called to Deal with the Papal Schism of 1159". The English Historical Review. 51 (202). 1936: 264–268. doi:10.1093/ehr/li.ccii.264. JSTOR 553521.
• Barlow, Frank. Thomas Becket. London: Weidenfeld & Nicolson. 1986. ISBN 978-0-297-79189-8.
• Barlow, Frank. The Feudal Kingdom of England, 1042–1216 (5th). Harlow, UK: Pearson Education. 1999. ISBN 0-582-38117-7.
• Barratt, Nick. Finance and the Economy in the Reign of Henry II // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Bates, David. The Rise and Fall of Normandy, c. 911–1204 // Bates, David; Curry, Anne (redaktorlar ). England and Normandy in the Middle Ages. London: Hambledon Press. 1994. ISBN 978-1-85285-083-8.
• Bates, David. The Prosopographical Study of Anglo-Norman Royal Charters // Keats-Rohan, K. S. B. (redaktor). Family Trees and the Roots of Politics: The Prosopography of Britain and France From the Tenth to the Twelfth Century. Woodbridge, UK: Boydell Press. 1997. ISBN 978-0-85115-625-5.
• Bates, David. Introduction: La Normandie et l'Angleterre de 900 à 1204 // Bouet, Pierre; Gazeau, Véronique (redaktorlar ). La Normandie et l’Angleterre au Moyen Âge (fransız). Caen, France: Publications du CRAHM. 1994. ISBN 978-2-902685-14-1.
• Biancalana, Joseph. "For Want of Justice: Legal Reforms of Henry II". Columbia Law Review. 88 (3). 1988: 433–536. JSTOR 1122686.
• Blackburn, Mark. Coinage and Currency // King, Edmund (redaktor). The Anarchy of King Stephen's Reign. Oxford, UK: Clarendon Press. 1994. ISBN 0-19-820364-0.
• Blockmans, Wim; Hoppenbrouwers, Mark. Introduction to Medieval Europe, 300–1500 (2nd). Abingdon, UK: Routledge. 2014. ISBN 9781317934257.
• Boussard, Jacques. Le Gouvernement d'Henri II Plantagenêt (fransız). Paris: F. Paillart. 1956. OCLC 489829937.
• Bradbury, Jim. Stephen and Matilda: the Civil War of 1139–53. Stroud, UK: The History Press. 2009. ISBN 978-0-7509-3793-1.
• Brand, Paul. Henry II and the Creation of the English Common Law // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Brooke, Z. N.; Brooke, C. N. L. "Henry II, Duke of Normandy and Aquitaine". The English Historical Review. 61 (239). 1946: 81–89. doi:10.1093/ehr/lxi.ccxxxix.81. JSTOR 554838.
• Bull, Marcus. "Criticism of Henry II's Expedition to Ireland in William of Canterbury's Miracles of St Thomas Becket". Journal of Medieval History. 33. 2007: 107–129. doi:10.1016/j.jmedhist.2007.04.001. 14 oktyabr 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
• Carpenter, David. The Struggle for Mastery: The Penguin History of Britain 1066–1284. London: Penguin. 2004. ISBN 978-0-14-014824-4.
• Chibnall, Marjorie. The Empress Matilda: Queen Consort, Queen Mother and Lady of the English. Oxford, UK: Blackwell. 1993. ISBN 978-0-631-19028-8.
• Coulson, Charles. The Castles of the Anarchy // King, Edmund (redaktor). The Anarchy of King Stephen's Reign. Oxford, UK: Clarendon Press. 1994. ISBN 0-19-820364-0.
• Crouch, David. The Normans: The History of a Dynasty. London: Hambledon. 2002. ISBN 978-1-85285-595-6.
• Davis, Ralph Henry Carless. King Stephen (1st). London: Longman. 1977. ISBN 0-582-48727-7.
• Davies, R. R. Domination and Conquest: The Experience of Ireland, Scotland and Wales, 1100–1300. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1990. ISBN 978-0-521-02977-3.
• Duggan, Charles. "The Becket Dispute and the Criminous Clerks". Bulletin of the Institute of Historical Research. 35 (91). 1962: 1–28. doi:10.1111/j.1468-2281.1962.tb01411.x.
• Duggan, Charles. From the Conquest to the Reign of John // Lawrence, Clifford Hughes (redaktor). The English Church and the Papacy in the Middle Ages. London: Burns and Oates. 1965. OCLC 271420497.
• Dunbabin, Jean. Henry II and Louis VII // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Eyton, Robert William. Court, Household, and Itinerary of King Henry II. London: Taylor and Company. 1878. OCLC 5121556.
• Everard, Judith A. Brittany and the Angevins: Province and Empire 1158–1203. Cambridge: Cambridge University Press. 2000. ISBN 978-0-521-66071-6.
• Gillingham, John. The Angevin Empire (1st). London: Edward Arnold. 1984. ISBN 0-7131-6249-X.
• Gillingham, John. Doing Homage to the King of France // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007a. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Gillingham, John. The Cultivation of History, Legend and Courtesy at the Court of Henry II // Kennedy, Ruth; Meechan-Jones, Simon (redaktorlar ). Writers in the Reign of Henry II. London: Palgrave Macmillan. 2007b. ISBN 978-1-4039-6644-5.
• Hallam, Elizabeth M.; Everard, Judith A. Capetian France, 987–1328 (2nd). Harlow, England: Longman. 2001. ISBN 978-0-582-40428-1.
• Hosler, John D. Henry II: A Medieval Soldier at War, 1147–1189. Leiden, Netherlands: Koninklijke Brill. 2007. ISBN 978-90-04-15724-8.
• Holt, J. C. 1153: The Treaty of Westminster // King, Edmund (redaktor). The Anarchy of King Stephen's Reign. Oxford, UK: Clarendon Press. 1994. ISBN 0-19-820364-0.
• Huscroft, Richard. Ruling England, 1042–1217. Harlow, UK: Pearson. 2005. ISBN 0-582-84882-2.
• Jolliffe, John Edward. Angevin Kingship (2nd). London: Black. 1963. OCLC 10520929.
• Jones, Thomas M. "The Generation Gap of 1173–74: The War Between the Two Henrys". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 5 (1). 1973: 24–40. JSTOR 4048355.
• Kastovsky, Dieter. Vocabulary // Hogg, Richard; Denison, David (redaktorlar ). A History of the English Language. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 2008. ISBN 978-0-521-71799-1.
• King, Edmund. The Accession of Henry II // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007. ISBN 978-1-84383-340-6.
• King, Edmund. King Stephen. New Haven, US: Yale University Press. 2010. ISBN 978-0-300-11223-8.
• Martindale, Jane. Eleanor of Aquitaine: The Last Years // Church, Stephen D. (redaktor). King John: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 1999. ISBN 978-0-85115-947-8.
• Martinson, Amanda A. The Monastic Patronage of King Henry II in England, 1154–1189 (Tezis). St Andrews, UK: University of St Andrews. 2007.
• Musset, Lucien. "Une aristocratie d'affaires anglo-normande après la conquête". Etudes normande (fransız). 35 (3). 1986.
• Nightingale, P. "Some London Moneyers, and Reflections on the Organization of English Mints in the Eleventh and Twelfth Centuries". Numismatic Chronicle. 142. 1982: 34–50.
• Palmer, R. Barton. Queering the Lion Heart: Richard I in The Lion in Winter on Stage and Screen // Kelly, Kathleen Coyne; Pugh, Tison (redaktorlar ). Queer Movie Medievalisms. Farnham, UK: Ashgate. 2007. ISBN 978-0-7546-7592-1.
• Peltzer, Jörg. "Henry II and the Norman Bishops". The English Historical Review. 119 (484). 2004: 1202–1229. doi:10.1093/ehr/119.484.1202.
• Poole, Reginald L. "Henry II, Duke of Normandy". The English Historical Review. 42 (168). 1927: 569–572. doi:10.1093/ehr/xlii.clxviii.569. JSTOR 552415.
• Power, Daniel. Henry, Duke of the Normans (1149/50-1189) // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Round, John H. Danegeld and the Finance of Domesday // Dove, P. E. (redaktor). Domesday Studies. London: Longmans, Green, and Company. 1888. OCLC 25186487.
• Strickland, Matthew. On the Instruction of a Prince: The Upbringing of Henry, the Young King // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Stringer, Keith J. The Reign of Stephen: Kingship, Warfare and Government in Twelfth-Century England. London: Routledge. 1993. ISBN 978-0-415-01415-1.
• Stubbs, William. The Constitutional History of England, in its Origin and Development. Oxford, UK: Clarendon Press. 1874. OCLC 2653225.
• Tiwawi, Subha; Tiwawi, Maneesha. The Plays of T.S. Eliot. New Delhi: Atlantic. 2007. ISBN 978-81-269-0649-9.
• Turner, Ralph. King John: England's Evil King?. Stroud UK: History Press. 2009. ISBN 978-0-7524-4850-3.
• Turner, Ralph. Eleanor of Aquitaine. New Haven, US: Yale University Press. 2011. ISBN 978-0-300-17820-3.
• Vincent, Nicholas. Introduction: Henry II and the Historians // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007a. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Vincent, Nicholas. The Court of Henry II // Harper-Bill, Christopher; Vincent, Nicholas (redaktorlar ). Henry II: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. 2007b. ISBN 978-1-84383-340-6.
• Warren, W. L. King John. London: Methuen. 1991. ISBN 0-413-45520-3.
• Warren, W. L. Henry II (Yale). New Haven, U.S.: Yale University Press. 2000. ISBN 978-0-300-08474-0.
• Weiler, Björn. "Kings and Sons: Princely Rebellions and the Structures of Revolt in Western Europe, c.1170-c.1280". Historical Research. 82 (215). 2007: 17–40. doi:10.1111/j.1468-2281.2007.00450.x.
• White, Graeme J. Restoration and Reform, 1153–1165: Recovery From Civil War in England. Cambridge: Cambridge University Press. 2000. ISBN 978-0-521-55459-6.

Xarici keçidlər

• İngiltərə XI–XV əsrlərdə — kayzen.az