Kürənbaş qızılquş

?Bığlı qızılquş
?Bığlı qızılquş
	Falco biarmicus
Elmi təsnifat
Aləmi:	Heyvanlar
Yarımaləm:	Eumetazoylar
Bölmə:	İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:	Sonağızlılar
Tip:	Xordalılar
Yarımtip:	Onurğalılar
Sinif:	Quşlar
Yarımsinif:	Yenidamaqlılar
Dəstə:	Qızılquşkimilər
Fəsilə:	Qızılquşlar
Cins:	Qızılquş
Növ:	Bığlı qızılquş
Elmi adı
	Falco biarmicus (Temminck, 1825
Sinonimlər
	Falco feldeggii Schlegel, 1843; Falco feldeggi Strickland, 1855 (lapsus)
Areal
Mühafizə statusu
	Az qayğı tələb edənlər; Least Concern (IUCN 3.1)Least Concern: 22696487
ITIS	175631
NCBI	345155

Bığlı qızılquş; Aralıq dənizi qızılquşu (lat. Falco biarmicus) – qızılquş cinsinə aid, Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir.^[2]

TəsviriRedaktə

Göyərçindən iridir. Başının üstü kürəndir. “Bığları” zəifdir. Bel tərəfi qonur, qarın tərəfi isə ağımtıldır və üzərində naxışlar uzanır. Quyruğu tünd bənövşəyi rənglidir və köndələn qonur zolaqlar var.

YayılmasıRedaktə

Afrikada, Aralıq dənizi ətrafında, Kiçik Asiyada, İraqda və Cənubi Qafqazda yayılıb. Azərbaycanda Qobustanda və Naxçıvan MR-də Şahbuz rayonu Dərəboğaz və Qızılqışlaq qayalığında nəsil verməsi göstərilib.

Yaşayış yeri və həyat tərziRedaktə

Qaya və yarğan olan dağətəyi bozqır sahələrdə yaşayır. Nəsil vermək üçün gəlir, qışda təsadüf edilməyib. Aprel ayında leşcil ağqartalın (Neophron percnoptericus) köhnə yuvasını zəbt etməsi müəyyən edilib. Həmin yuvada sonrakı bir neçə ildə yenə də leşcil qartal nəsil verib. Yuvasında 3-4 yumurta olur, iyulda balaları pərvazlanır. Əsas şikarı xırda quşlar, siçanabənzər gəmiricilər və sürünənlərdir. Şikarını havadan ovlayır və yerdən də götürə bilir.

Sayı və azalma səbəbiRedaktə

Azərbaycanda ilk dəfə 1949-cu ildə tapıldığı və sonralar cəmi 3 yerdə göründüyü üçün sayı haqqında məlumat yetərli deyil.

Məhdudlaşdırıcı amillər: Texnosfer səs-küyünə və başqa antropogen faktorlara çox həssasdır.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər: Ovlanması və satışı qadağandır. Azərbaycan Respublikasının və Naxçıvan MR-in Qırmızı kitablarına daxil edilib. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxildir.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər: Yuva sahələrinin müəyyən edilib, təbiət abidəsi statusu ilə qorunması, süni şəraitdə yetişdirilib təbiətə buraxılması, əhalini qorunmasına cəlb etmək.

YarımnövləriRedaktə

İstinadRedaktə

↑ Possibly 1841 (Sharpe 1874: 389), or 1844 (Strickland 1855: 80).
↑ "Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar". 2013-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-17.

MənbəRedaktə

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QIRMIZI KİTABI FAUNA, II NƏŞR. 142səh, Kürənbaş qızılquş. (2013)

[1] Possibly 1841 (Sharpe 1874: 389), or 1844 (Strickland 1855: 80).

[2] "Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar". 2013-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-17.

[2]

[1]