KAUR (kosmik platforma)

KAUR (rus. КАУР; Космический Аппарат Унифицированного Ряда) — unifikasiya edilmiş kosmik platforma üçün ümumi ad. XX əsrin 60-cı illərində akademik M. F. Reşetnyova adına İnformasion Peyk sistemləri Açıq Səhmdar Cəmiyyətin bazasında qurulub. Cəmi 4 peyk platforması işlənib: KAUR-1, −2, −3 və −4. 1965-ci ildən 2009-cu ilədək bu platformaların və onların modernləşdirilmiş variantlarının əsasında 400-dən çox həm hərbi, həm də mülki təyinatlı peyk əlaqəsi qurulub. 2000-ci ilin əvvəllərindən başlayaraq Kaur-4 modernizasiya edilmiş platforması əvəzinə "Ekspress" peyk platformaları ailəsinin işlənilməsinə başlandı. Onların da bazasında yeni perspektiv kosmik aparatlar qurulacaq.

KAUR-4 bazasında yaradılmış KA-nın vektor rəsmi

1963-cü ildə radionaviqasiyalı sistemlərin işlənilməsinə başlandı. Nəticədə, "Tsiklon" peyki yaradıldı. Bu peykin konstruksiyası gələcəkdə bütövlüklə müxtəlif təyinatlı KA ailəsinin varisi oldu. Əvvəlcə peykin təcrübəvi hesab edilməsinə baxmayaraq yüksək xarakteristik sistemlər hesabına o istismara verildi. Daha sonra "Tsiklon" kosmik aparatı aşağıdakı xarakteristikaya sahib olan KAUR-1 təyinatı əldə edən müxtəlif təyinatlı bir sıra unikifikasiya edilmiş aparatların əsası olduː

  • yeni oriyentasiyalı günəş batareyaları (GB);
  • Günəş batareyalarının termostatik nəzarət çərçivəsi və termotənzimləyici sistemlərin radiatoru;
  • motor sisteminin olmaması;
  • oriyentasiyanın tək tərəfli maqnit-qravitasiya sistemi (КА 11F621-də oriyetasiya sistemi mövcud deyil);
  • çəkisi: 800–1000 kq.

"Tsiklon"da KA ailəsindən savayı"Körfəz" navİqiasiya əlaqəli KA ailəsi, KА "Sfera", həmçinin də İonesfer stansiyası" tədqiqat peyki və suborbital "Yüksəklik zondu" aparatı.

15 may, 1967-ci il tarixindən (Kosmos-158) 27 iyul, 1978-ci il tarixinədək (Kosmos-1027) "Tsiklon" və "Körfəz" ailəsi sisteminə cəmi 25 buraxılış olub, "Sfera" sisteminə Kosmos-203-dən (20.02.1968) başlayaraq Kosmos-1067-dək (26.12.1978) 18 KA buraxılıb.

KAUR-1 platformasının bazasında КА-nın buraxılışlarının siyahısı
Adı İndeks İstismar illəri Buraxılış miqdarı (uğurlu olanları) Çəkisi, kq Qabaritlər, m Gücü, kVt Ayırma vasiələri Təyinatı
"Tsiklon"[1] 11F617 1967–1972 11[2][3] 800 3 х 2,04 0,21 RN "Kosmos-3M" Eksperimental naviqasiyalı rabitə sistemi
"Körfəz"[4] 11F617 1973–1978 15(14)[2][5] 800 3 х 2,04 0,21 RN "Kosmos-3M" "Tsiklon" naviqasion sistemlərin sınaq variantı
"Sfera"[6] 11F621 1968–1978 18(17) 750 3 х 2,04 0,1 RN "Kosmos-3M" geodeziya, kartoqrafiya
"Tsiklon-B", "Parus"[7] 11F627 1967–2010 99(94) 800 3 х 2,04 0,21 RN "Kosmos-3M" hərbi əlaqə, naviqasiya
Tsikada[8] 11F643 1976–1995 20(20) 800 3 х 2,04 0,21 RN "Kosmos-3M" "Tsiklon" sistemlərinin mülki variantı
 
İldırım — 1 peyki

KAUR-2 kosmik platformanın əsasında inşa edilmiş, ötən əsrin 60-cı illərinin ortalarında planlaşdırılmasına başlanılmışdır və aşağıdakı xarakteristikaya sahib idiː

  • üçölçülü oriyentasiya sistemi;
  • termotənzimləyici aktiv qaz-maye sistemi;
  • çəkisi 1500–1700 kq;
  • gücü — 1300 Vt;
  • nəzərdə tutulan xidmət müddətiː 1 il;
  • orbitdə qabarit ölçüləri — 4,4×8,2×8,2 m;

Bu platformada ilk seriyası orbitə 1964-cü ildə buraxılan "İldırım" peyk seriyası inşa edilmişdir.

KAUR 2 platforması bazasında KA buraxılışlarının siyahısı
Adları İndeksləri İstismar illəri Buraxılış miqdarı (uğurlu) Çəkisi, kq Qabaritləri, m Gücü, kVt
İldırım −1+ 11F67 / 11F658 1967–1983 56 (52) 1600 4,4×8,20 0,46
İldırım −1T 11F658Т 1983–2004 37 (37) 1656 4,4×8,20 0,93
İldırım — 2 11F628 1971–1977 19 (17) 1700 4,4×8,20 0,96
İldırım — 3 11F637 1974–2003 54(52) 1740 4,4×8,20 1
İldırım — 3K 2001–2005 2(1) 1740 4,4×8,20 1,47

İstinadlar

redaktə
  1. "Циклон". ОАО Информационные спутниковые системы имени академика М.Ф. Решетнёва. 2012-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.10.2010.
  2. 1 2 "Военные ИСЗ". 44 ракетный полк. 2010-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10.10.2010.
  3. "Zaliv". Gunter's Space Page. 2012-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.01.2011.
  4. "Новый «Парус» над планетой". Журнал «Новости Космонавтики» № 10, 1999 г. 2012-02-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.01.2011.
  5. "Zaliv". Gunter's Space Page. 2012-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.01.2011.
  6. "Сфера". ОАО Информационные спутниковые системы имени академика М.Ф. Решетнёва. 2012-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.10.2010.
  7. "Parus". Encyclopedia Astronautica. 2012-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 03.10.2010.
  8. "Цикада". ОАО Информационные спутниковые системы имени академика М.Ф. Решетнёва. 2012-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 02.10.2010.