Kai (it cinsi)
Kai,[1] həmçinin kai-inu, kai-ken və ya tora[2] (甲斐犬?) — Yaponiyanın Yamanaşi prefekturasının Kai bölgəsinə aid olan it cinsi. Yaponiyanın altı yerli it cinsindən biri olan kai milli abidə kimi qorunur və bölgənin mədəni irsinin simvolik hissəsidir. Təbii ovçuluq bacarıqları, çevikliyi və ailəsinə sadiqliyi ilə tanınır.[3]
| Kai | ||||
|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Xüsusiyyətləri
redaktəKai orta ölçülü, güclü və çevik bir itdir. Başının üçbucaq forması, dik qulaqları və əzələli bədəni ilə seçilir. Bu cinsin erkəklərinin boyu 46–56 sm, dişilərinki isə 43–51 sm arasında dəyişir. Çəkiləri 12–25 kq arasında olur. Yaxşı inkişaf etmiş topuq oynaqları və güclü ayaqları dağlıq ərazilərdə ovçuluq üçün uyğunluğunu göstərir. Sağlam bir kai 12–15 il ömür sürə bilər. Kai itləri ağıllı, ayıq və cəsur itlərdir. Onlar yad insanlara qarşı ehtiyatlı, ailələrinə isə çox sadiqdirlər. Uşaqlarla yaxşı münasibət qura bilən bu cins adətən digər itlərə qarşı aqressiv deyil. Təbii ovçuluq instinktləri və enerjiləri ilə seçilir, üzməyi sevir və bəzən ovlarını izləyərkən çayları keçmək və ağaclara dırmaşmaq kimi bacarıqlar nümayiş etdirirlər. Tükləri sərt, qısa və ya orta uzunluqda olur. Cinsin ən diqqətçəkən xüsusiyyəti "pələng zolaqları" kimi tanınan xətli rəngidir.[4]
Sağlamlıq
redaktəKai cinsi itlərdə bir sıra xəstəliklər və sağlamlıq problemləri müşahidə edilə bilər. Bunların arasında ən çox rast gəlinənlərdən biri proqressiv retina atrofiyası (PRA) adlanan göz xəstəliyidir. Bu vəziyyət itlərin görmə qabiliyyətinin tədricən azalmasına və ciddi hallarda tam korluğa səbəb ola bilər. Problemin erkən mərhələdə aşkarlanması və müalicəsi üçün müntəzəm olaraq baytar müayinələrindən keçmək tövsiyə olunur. Bu cinsin yüksək enerjili və aktiv təbiəti səbəbindən yaralanmalar da tez-tez baş verir. Kai Kenlər, xüsusilə fiziki fəaliyyətlər zamanı müxtəlif zədələrə məruz qala bilərlər. Bu səbəbdən onların hərəkətlərini diqqətlə izləmək və təhlükəsizlik tədbirləri görmək vacibdir. Qulaq infeksiyaları da Kai Kenlərdə rast gəlinən sağlamlıq problemlərindən biridir. Qulaq infeksiyasının əlamətləri arasında başın tez-tez silkələnməsi, qulaqların qaşınması və ya tünd rəngli ifrazatların meydana gəlməsi müşahidə edilə bilər. Bu cür vəziyyətlərdə baytar müdaxiləsi tələb olunur. Çanaq displaziyası isə kai itlərində daha ciddi bir problem kimi ortaya çıxa bilər. Bu vəziyyət çanaq oynaqlarının düzgün inkişaf etməməsi nəticəsində yaranır və ağrıya, oynaqlarda zəifliyə, hətta hərəkət məhdudiyyətlərinə səbəb ola bilər. Bu problem, itlərin həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Bundan başqa, kai cinsində xərçəngin müxtəlif formalarına rast gəlinə bilər. Erkən diaqnoz xərçəngin müalicə şansını artırdığı üçün, itlərin sağlamlıq vəziyyətini mütəmadi olaraq izləmək və şübhəli simptomlar aşkar edildikdə dərhal baytara müraciət etmək vacibdir. Son olaraq, kai itlərində allergiya hallarına da rast gəlinir. Dərinin qaşınması, qızartı və ya tənəffüs problemləri kimi simptomlarla özünü göstərən allergiyalar, baytar müdaxiləsi ilə müalicə oluna bilər. Düzgün diaqnoz və uyğun müalicə, bu cinsin sağlam və xoşbəxt həyat sürməsini təmin etmək üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır.[5][6][7]
Tarixi
redaktəKai Yaponiyanın ən qədim it cinslərindən biridir. Yamanaşi prefekturasının dağlıq ərazilərində ovçuluq məqsədilə yetişdirilmişdir. Əsasən yapon serousu, marallar, yabanı donuzlar və hətta ayıları izləmək üçün istifadə olunmuşdur. 1933-cü ildə kai milli abidə elan edilmişdir. Cinsin qorunması üçün 1931-ci ildə "Kai Aigokai" (KKA) adlı təşkilat qurulmuşdur. Bu təşkilat günümüzdə də cinsin təmizliyini və davamlılığını təmin etmək üçün fəaliyyət göstərir.[5][8]
Mədəniyyətdə
redaktəKai Yaponiya populyar mədəniyyətində tez-tez yer alır. Xüsusilə Yoşiro Takahaşinin "Ginga" manqa seriyasındakai cinsindən olan personajlar təsvir edilmişdir. Həmçinin, Takahaşinin "Kacchū no Senshi Gamuda" əsərində "Gama" adlı pis niyyətli bir Kai obrazı yer alır.[9]
İstinadlar
redaktə- ↑ "Каи. Стандарт FCI № 317" (doc). Российская кинологическая федерация. 2016-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-13.
- ↑ Мищиха О. "Акита и другие японские породы: каи-ину". Друг (журнал) (11). 2001. 63/. ISSN 1609-0527.
- ↑ "Kai". JKC (yapon). İstifadə tarixi: 2023-07-25.
- ↑ "Kai Ken Dog Breed Information". American Kennel Club (ingilis). İstifadə tarixi: 2022-02-16.
- ↑ 1 2 "FCI-Standard № 317" (PDF) (ingilis). Federation Cynologique Internationale. 2016-09-09 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-02-12.
- ↑ "世界の犬 : 5G 原始的な犬・スピッツ : か : 甲斐 — KAI" (yapon). Japan Kennel Club. 2017-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-12.
- ↑ "The Kai. As published in Bloodlines, «Northern Breeds Issue» July 2003 by Marsha Short" (ingilis). North American Kai Association. 2010-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-14.
- ↑ "FCI breeds nomenclature. KAI (317)" (ingilis). Federation Cynologique Internationale. 2016-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-01.
- ↑ "Silver Fang ~Meteor Gin~ for iPhone, iPod touch, and iPad on the iTunes App Store". iTunes. 2012-11-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-11.