Kalka döyüşü - (müasir Kalçik çayı), Kalmius çayının sol qolu Donetsk (Ukrayna) vilayəti). 31 may(6 iyun) 1223-cü ildə birləşmiş rus-qıpçaq qoşunları ilə monqol-tatar ordusu arasında, Cebe və Sabutayın yürüşü çərçivəsində baş verən döyüş.

Kalka döyüşü
Cebe və Sabutayın yürüşü
Monqol atlı oxçuları
Tarix 1223,May 31
Yeri (müasir Kalçik çayı), Kalmius çayının sol qolu Donetsk (Ukrayna) vilayəti)
Nəticəsi Monqolların parlaq qələbəsi
Münaqişə tərəfləri

Monqol İmperiyası

Kiyev knyazlığı
Qaliç-volın knyazlığı
Çerniqov knyazlığı
Qıpçaqlar

Komandan(lar)

Cebe noyon, Sabutay bahadur(pusqu)

Cəsur Mstislav
, Kiyevli Mstislav, Danil Qalitski
, Mstislav Çerniqovski
Kötən xan
Yarun xan

Tərəflərin qüvvəsi

20 000

80.000-100.000

İtkilər

az

çox böyük

Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Döyüş ərəfəsi

redaktə

Gürcü, sonra isə alan-yas və Şimali Qafqaz qıpçaq qoşunlarını darmadağın edəndən sonra, Sabutay bahadurCebe noyonun başçılığı altında monqol-tatar ordusunun iki tüməni(20 min süvari) 1223-cü ildə Krıma sonra isə qıpçaq çöllərinə soxuldular. Qıpçaq xanı Kötən xan rus knyazlarından kömək dilədi. Kiyevdəki knyaz şurasında düşməni qarşılamaq qərarı verildi. Apreldə rus və qıpçaq qoşunu, şırımlı yerində(Zaporojye) Dnepri keçərək, rəqibi, avanqardını geri oturdaraq, geri çəkilməyə məcbur etdi. İlk uğur rusları və qıpçaqları ruhlandırdı, və onlar şərqə hərəkət etdilər. 9 gündən sonra Kalka çayında rus-qıpçaq qoşunu(40 min rus və 20 min qıpçaq) monqol-tatarların əsas qüvvəsi ilə qarşılaşdı.

Döyüşün gedişi

redaktə

Rus knyazlarının şurasında ziddiyətlər yarandı. Kiyevli Mstislav monqol-tatarları Kalkanın sağ tərəfində qarşılamağı təklif etdi. Başqa knyazlar monqolların qüvvəsini dəyərləndirməyərək, dərhal Kalkanın sol tərəfinə keçməyi və rəqibə hucum etməyi təkid edirdilər. Ziddiyətlər qoşunların vahid planla hərəkətinə əngəl oldu. Kiyevli Mstislavın qoşunu Kalkanın sağ tərəfində möhkəmləndirilmiş düşərgə saldılar. Qaliç knyazı Udaloy(Cəsur)Mstislavın, Volın knyazı Danilin və qıpşaqların qoşunları Kalkanın o biri tərəfinə keçdilər. Yarun xanın və knyaz Danilin başçılığı ilə müttəfiqlərin avanqardı monqollarla döyüşə girdilər. Rusların dirənişinə baxmayaraq, qıpçaqlar təzyiqə dözmədi və qaçmağa başladı və qaçaraq arxada duran rus alaylarının cərgələrinə çaşqınlıq saldılar. Qıpçaqların yedəyində gələrək monqollar Qaliç-Volın qoşunlarına hucum etdilər. Döyüş qaydasına düzülə bilməyən ruslar döyülməyə başladı. Cəsur Mstislavın və başqa rus knyazlarının qaçan dəstələrinin yedəyində monqollar qoşunlarının bir hissəsi ilə, Kiyevli Mstislavın düşərgəsini mühasirəyə aldılar. Üç gün ruslar müqavimət göstərdilər. Ancaq monqolların onlara aman verməsi vədi müabilində təslim oldular. Monqollar bundan istifadə edərək rus əsirlərinin demək olar hamısını qırdılar. Rus-qıpçak qoşunları darmadağın edildi. Ancaq tək Kiyevli Mstislav 10 min adam itirdi. Monqolların itkiləri dəfələrlə az idi. Rusların məğlubiyəti feodal pərakəndəliyin, rəqibin qüvvələrinin yetərincə dəyərləndirilməməsinin və qıpçaqların etibarsızlığının nəticəsi idi. Monqolların qələbəsi, sayca rəqibdən üç dəfə az olmağına baxmayaraq, sərt nizam-intizamla və dəmir iradə ilə idarə olunan ordunun üstünlüyünün parlaq nümunəsi idi.

Mənbə

redaktə
  • Советская военная энциклопедия Москва 1980 Военное издательство министерства обороны СССР T.4 səh. 48

Qeydlər

redaktə