Kapital və ideologiya

*Kapital və ideologiya*
Kapital və ideologiya
Müəllif	Tomas Piketti
Janr	esse
Orijinalın dili	fransız dili
Orijinalın nəşr ili	12 sentyabr 2019
Səhifə	1.197
ISBN	978-2021338041

Kapital və ideologiya (fr. Capital et idéologie) — fransız iqtisadçısı Tomas Pikettinin bəşər sivilizasiyası^[1] tarixi kontekstində iqtisadi bərabərsizlik probleminə həsr olunmuş kitabı.^[2]^[3] 12 sentyabr 2019-cu ildə fransız dilində nəşr olunmuşdur. Kitab, 2013-cü ildə çap olunmuş “XXI əsrdə kapital” kitabının davamıdır.

Əsas məqamlar

Bərabərsizliyin ideoloji hadisədsi

Bərabərsizlik iqtisadi və texnoloji deyil, ilk növbədə hər bir cəmiyyətin sosial ədalət və ədalətli iqtisadiyyat haqqında təsəvvürləri ilə, müxtəlif qrupların maddi deyil, intellektual qarşıdurması ilə bağlı olan ideoloji-siyasi hadisədir.

Bu yanaşma bərabərsizliyin “təbii” əsaslarından bəhs edən mühafizəkar nəzəriyyələrdən fərqlənir: elita həmişə və hər yerdə bərabərsizliyi təbii və obyektiv proses kimi, mövcud sosial bərabərsizlikləri isə yoxsul vətəndaşların və bütövlükdə cəmiyyətin maraqları naminə yaradılmış struktur kimi təqdim edir. , bu cür strukturların dəyişdirilməsi dəhşətli fəlakətlərə səbəb olacaq. Lakin tarixi təcrübə əksini göstərir - keçmiş bərabərsizlikləri azaldan və dəyişdirən inqilabi və siyasi proseslər çox böyük uğurlar olub. Bəşəriyyətin tərəqqisi ideyasını reallığa çevirən ən dəyərli institutların əsasında məhz dəyişiklik dayanır: ümumi seçki hüququ, pulsuz və icbari təhsil, ümumi tibbi sığorta, mütərəqqi vergilər. Bu tendensiyanın gələcəkdə də davam edəcəyi gözlənilir.^[4]

Lakin Pikettinin bərabərsizliyə yanaşması da “marksist” adlanan bir sıra doktrinalardan fərqlənir. İqtisadi qüvvələrin və istehsal münasibətlərinin vəziyyətinin cəmiyyətin ideoloji “üstqurumunu” təyin etdiyi tezisindən fərqli olaraq, Piketti, əksinə, ideyalar sferasının – ideoloji-siyasi sferanın, eləcə də ideoloji sferanın avtonom mövcudluğunu vurğulayır. faktdır ki, istehsal qüvvələrinin və münasibətlərinin bir dövləti ilə çoxlu rejimlər ideologiya, siyasət və bərabərsizlik ola bilər. Alternativlər həmişə olub və olacaq.

Müxtəlif tarixi trayektoriyaları öyrənmək həm elitist mühafizəkarlığa, həm də inqilabı gözləməyə qarşı ən yaxşı antidotdur. Axı, dövlət hakimiyyətinin hipertrofiyası və qeyri-müəyyənliyi mülkiyyətin sakrallaşdırılmasından heç də az təhlükəli deyil, XX əsrdə mübarizə ciddi insan ziyanına səbəb oldu, buna görə də XXI əsrin əvvəllərində post-kommunizm (Rus və Çin versiyalarında) hiperkapitalizmin ən yaxşı müttəfiqinə çevrildi (Rus və Çin versiyalarında), nəticəsi Stalinizm və Maoizm fəlakəti bərabərlikçi istəklərin rədd edilməsi oldu. Kommunist fəlakəti hətta quldarlıq, müstəmləkəçilik və irqi ideologiyaların vurduğu zərəri, onların sahiblik və hiperkapitalizm ideologiyaları ilə əlaqəsini kölgədə qoydu.

Mülkiyyət cəmiyyətlərində bərabərsizliyin əsaslandırılması

Mülkiyyət ideologiyasının hüquq və konstitusiya bəyannamələrində gizli şəkildə formalaşdırılan bir arqumenti var - əgər insanlar sosial ədalət anlayışı adı altında keçmiş mülkiyyət hüquqlarını şübhə altına almağa başlayırlarsa, bu, siyasi qeyri-sabitliyə və daimi xaosa aparan yoldur. kasıb. Qəti mülkiyyət cavabı budur ki, bu riskə dəyməz və Pandoranın sərvətin yenidən bölüşdürülməsi qutusu açılmamalıdır.

Cəmiyyəti zadəganlara, ruhanilərə və qalanlara təşkil edən üç hissəli ideologiyanın getməsindən sonra xüsusi mülkiyyətin sakrallaşdırılması dini transsendensiyanı əvəz etdi. Eyni zamanda, XX əsrdə sosial-demokratiyanın inkişafı (bütün mənfi cəhətlərinə baxmayaraq) göstərdi ki, XIX əsrin ifrat sərvət bərabərsizliyi sabitliyi və rifahı təmin etmək üçün heç də lazım deyildi, əksinə - bu təcrübədə innovativ siyasi XXI əsr üçün ideologiyalar və hərəkatlar formalaşa bilər. Mülkiyyətin bölüşdürülməsinin tənzimlənməsi sahəsində ədalətin və bərabərliyin ən yaxşı standartlarını müəyyən etmək üçün tarixin dərslərinə əsaslanaraq, keçmişin hüquqlarından irəli gələn sadə ilahiləşdirmə ilə müqayisədə, ümumi qəbul edilmiş qanunları qəbul etmək, “bazar” tərəfindən yaradılmış mövcud bərabərsizlik mövqeləri variantını geridə qoymağa imkan verir.