Karpentariya körfəzi

Karpentariya körfəzi (ing. Gulf of Carpentaria) — Avstraliya materikinin şimal-şərq hissəsində, Arnhem torpağı ilə Keyp York yarımadası arasında yerləşən körfəz. O, Arafur dənzinin Avstraliya materikinin iç hissəsinə düzbucaqlı uzanmış dayaz davamıdır. Əsrlərdir istifadəsiz olan körfəz XX əsrin sonu XXI əsrin əvvəllərində boksit, manqan və böyük dəniz xərçəngləri ehtiyatlarının istismar edilməsi ilə əlaqədar olaraq beynəlxalq əhəmiyyət kəsb etməyə başladı. Körfəzin ümumi sahəsi 310,000 km², ən dərin yeri isə 70 m-dir. . Lakin, bəzi mənbələrdə körfəzin ən dərin yerinin 82 metrdən artıq olmadığı, sahəsinin isə 300,000 km² olduğu vurğulanır. Karpentariya körfəzi müasir dövrün ən nadir epikontinental (materikin üst tərəfində yerləşən dayaz dəniz) körfəzlərdəndir. Belə körfəzlər Yerin geoloji tarixinin erkən dövrlərində geniş yayılmışdır.

Karpentariya körfəzi
ing. Gulf of Carpentaria
Ümumi məlumatlar
Tip	körfəz
Sahəsi	300 000 km²
Dərin yeri	69 m
Yerləşməsi
14° c. e. 139° ş. u.
Ölkə	Avstraliya
Akvatoriyası	Hind okeanı
Karpentariya körfəzi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tədqiqi

Avropalıların buranı tədqiq etməsi 1606-cı ildə hollandiyalı Villiam Yansonun səyahəti ilə başlamışdır. V.Yansonun 1623-cü ildə buraya gəlmiş həmyerlisi Yan Karstenszoon körfəzi o dövrdə İst-Hind-in general-qubernatoru olmuş Piter de Karpentierin şərəfinə adlandırdı. Abel Tasman da həmçinin buranı 1644-cü ildə tədqiq etmişdir. Region 1802-1803-cü illərdə Matteu Flinders tərəfindən tədqiq olunmuşdur. Körfəzə quru yolla çatan ilk ekspedisiya Robert O Hara Burke və Ulliam Con Uillsin rəhbərlik etdiyi ekspedisiya olmuşdur. Onlar 1860-cı ildə Melburun, Viktoriyadan yola çıxmış və 1861-ci ilin fevralında Bynou çayına (ing. Bynoe River) çatmışlar.

Əsas çayları

Körfəzə 20-dən çox çay tökülür. Qərb istiqamətdən Roper və Uilton çayları buna misaldır. Keyp York yarımadasından körfəzə onlarla kiçik çay tökülür. Buraya Smitburn, Mitçel, Uenlok çayları və digərləri daxildir.