Ketonemiya və ketonuriya

Qaraciyərin piy infilyasiyası zamanı orada triqliseridlərin miqdarı normadan 10 dəfə artıq olur. Hüceyrələrin sitoplazmasında yağın toplanması qaraciyərin funksiyasını pozur. Bunun əsas səbəbi artıq triqliseridlərin olması və lipotropların azalmasıdır. Orqanizmdə keton cisimlərin toplanması ketoz patoloji vəziyyətə gətirib çıxarır. Yağ turşularının və ketogen aminturşuların intensiv oksidləşməsi ilə lipidlərin metabolizminin patologiyasının yaranmasını şərtləndirir və keton hisəciklərinin artıq biosintezi baş verir. Parçalanma reaksiyasının gedişində ketogenezdəistifadə olunan asetil-S-K0A və asetoasetil~S-K0A əmələ gəlir. Keton hissəcikləri qanda artır və sidiklə bərabər xaric olunur. Buna ketozun ketonemiya və ketonuriya xəstəliyi deyilr. Ketozun ağır formalarında qanda keton hissəcikləri 10-20 mmol/l çatır. Keton hissəcikləri normal halda gündə azacıq olur. Lakin patoloji hal olduqda sidikdə keton hissəciklərinin miqdarı 1 qr-dan 10 qrama qədər çatır və bəzən ondan da çox olur. Ketonemiya vəketonuriya ən çox şəkərli diabetdə, həmçinin uzun müddət aclıq edənlərdə və steroid diabetində müşahidə olunur. Karbon turşuların aralıq mübadilə məhsulları olan keton cisimcikləri orqanizm toxumalarında (əzələlərdə, böyrəklərdə) asanlıqla oksidləşərək karbon qazı və suya çevrilir. Ona görə də sağlam insanların qanında və sidiyində keton cisimcikləri olur. Lakin qidanın tərkibindən karbohidratların çıxarılması, aclıq və bir sıra xəstəliklər qanda β-oksiyağ, asetosirkə turşuları və asetonun artması ilə nəticələnir (300 – 400 mq%). Buna ketonemiya deyilir. Belə halda sidikdə çoxlu miqdarda keton cisimcikləri olur. Buna ketonuriya deyilir. Şəkərli diabet xəstəliyində patoloji ketonemiya müşahidə olunur. Nəticədə asetosirkə turşusu və aseton əmələ gəlir.

Ədəbiyyat redaktə

A.M. Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev. Həyat fəaliyyətinin kimyəvi əsasları, Ali məktəblər üçün

dərslik, Bakı: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2009, 288 s.

A.M.Məhərrəmov, M.Ə.Allahverdiyev, R.Ə.Əliyeva, S.Məmmədov, S.Quliyev, G.M.Mirbağırova, Kiçik

kimya ensiklopediyası, Bakı, 1997, 152 s.

С.Роуз. Химия жизни. Пер.с англ. М.: Изд-во «Мир», 1969, 302 с