Kizel mağarası
Kizel (Viaşer) (rus. Кизеловская пещера) — Rusiyanın Perm diyarında mağaralar sisteminin ümumi adı. Mağara Kizel şəhər dairəsinin ərazisində yerləşir.
| Kizel mağarası | |
|---|---|
| rus. Кизеловская пещера | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dərinliyi | 43 m |
| Uzunluğu | 7600 m |
| Giriş sayı | 2 |
| İşıqlandırma | Yox |
| Yerləşməsi | |
| 59°05′17″ şm. e. 57°39′23″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Rusiya |
|
|
|
.jpg)
Xarakteriskası
redaktəKizel mağaraları Qərbi Ural qırışıqlıq zonasının Kizel karst rayonuna aiddir. Bölgədə 2020-ci ilin məlumatına görə irili-xırdalı 319 mağara mövcuddur. Bunlardan Kizel mağaraları Perm diyarının ən uzunu, Qaranlıq mağara isə ən dərinidir.[1]
Viaşer mağarası dörd yaruslu olub dəhlizlərdən və zallardan ibarət labirint şəkillidir. Mağaranın iki girişi var — Köhnə və Yeni. Girişlər arasında olan məsafə on metrə yaxındır və hər ikisi Viaşer çayının sağ sahilindədir.
Birinci yarus girişdən bir neçə metr aşağıda yerləşir. İkinci yarus 8–10, üçüncü yarus 12–20, dördüncü yarus girişdən 30 metr aşağıda yerləşir. Mağaralar sisteminin ümumi uzunluğu 7,6 km-dir. Maksimal dərinlik — 43 metrdir. Mağara daxilində 90-dan çox zal var. Ən böyükləri İspolin, Amfiteatr, Drujba, Speleloq, İliç, Raduqa adlanır. Ən böyük zal — İspolindir. Onun uzunluğu 17 metr, eni isə 20 metrdir. Mağara daxilində dərinliyi 3 metr olan kiçik göl var. Kizel mağarası regional əhəmiyyətli təbiət abidəsi hesab olunur.[2][3]
Mağara daxilində böyük miqdarda heyvan sümüklərinə rast gəlinir. Sümüklər iki qatda cəmlənib: yuxarı layda müxtəlif yırtıcı heyvanların həyat fəaliyyətinin, aşağı layda isə qış yuxusu zamanı məhf olan mağara ayısının sümükləri toplanıb. Yuxarı layda əsasən at, maral, bizon sümükləri üstünlük təşkil edir. Mağara ayısının sümüklərinin yaşı təxminən 48 min ildən çoxdur.[4]
Tarixi
redaktəKizel (Viaşer) mağarası 1873-cü ildə, Kizel-Aleksandrovsk yolu çəkilən zaman aşkarlanmışdır[5].
İstinadlar
redaktə- ↑ "Пещеры Кизеловского карстового района - Геологические памятники Пермского края". web.archive.org. 2010-06-13. Archived from the original on 2010-06-13. İstifadə tarixi: 2024-04-06.
- ↑ "Пещера Виашерская (Кизеловская)". 2011-11-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-23.
- ↑ "Особо охраняемые природные территории Пермского края" (rus).
- ↑ "Пещеры Кизеловского карстового района". 2010-06-13 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Кизеловская пещера". 2012-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-23.