Kolsay gölləri Milli Parkı
Kolsay gölləri Milli Park (qaz. Көлсай көлдері ұлттық паркі) ― Qazaxıstanın cənub-şərqində, Tyan-Şan dağlarının şimal yamacında, Qırğızıstan sərhəddindən 10 km məsafədə yerləşən milli park. Parkın əsas xüsusiyyəti tez-tez "Tyan-Şan inciləri" olaraq adlandırılan Kolsay gölləridir. Gözəl Kaindi gölü də parkda yerləşir.[1] Parkın sərhədi Almatının 120 kilometr (75 mil) cənub-şərqindən keçir.
| Kolsay gölləri Milli Parkı | |
|---|---|
 | |
BTMB kateqoriyası — II (Milli park).svg){kind=logo} |
|
| Sahəsi |
|
| Yaradılma tarixi | 7 fevral 2007 |
| Yerləşməsi | |
| 42°56′ şm. e. 78°24′ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Yerləşməsi | Almatı vilayəti |
| Yaxın şəhər | Almatı |
| kolsay.kz | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qoruma redaktə
Təbiəti qorumaq parkın missiyasının vacib bir hissəsidir. Ərazinin 72%-i ciddi mühafizə altındadır, 13%-i isə turizm və istirahət üçün ayrılmışdır.
Topoqrafiya redaktə
Parkın gölləri Tyan-Şandan başlayaraq cənubdan şimala doğru axan Kolsay çayı boyunca uzanır.[2][3] Əsas göllər bunlardır:[4]
- Aşağı Kolsay gölü Kolsay çayını bağlayan sürüşmə nəticəsində əmələ gələn təbii su anbarıdır. Göl təxminən 1 km uzunluğunda, 400 metr enində və 80 metr dərinliyindədir. Quru yolu ilə gölə çatmaq mümkündür və ərazidə qonaq evləri və düşərgələr var. (hündürlük: 1 818 metr).
- Orta Kolsay gölü Aşağı Kolsay gölündən beş kilometr yuxarıda yerləşir. Bu, üç göldən ən böyüyüdür və dərinliyi 50 metrə çatır. (hündürlük: 2 252 metr). Göl həmçibib üç Kolsay gölü arasında ən mənzərəlisi hesab olunur.
- Yuxarı Kolsay gölü Orta Kolsay gölündən altı kilometr yuxarıda yerləşir və ağaclar və alp çəmənlikləri ilə əhatə olunmuşdur. Sara-Buluk keçidindən və Qırğızıstandan 6 km. məsafədədir. (hündürlük: 2 850 metr).
- Kaynidi gölü Kolsay Göllərinin 11 km şərqində, Çilik çayı kənarında yerləşir. Göl güzgü kimi suyu və sudan qalxan ladin gövdələri ilə məşhurdur. Göl 1911-ci ildə zəlzələ səbəbi ilə yaranmış sürüşmənin çayın bir ucunu bağlaması ilə yaranmışdır.[5]
İqlim redaktə
Kolsay gölləri bölgəsindəki iqlim sərin yayı olan rütubətli kontinental iqlim olaraq təsnif edilmişdir.[6] İyul ayında havanın teperaturu gündüz 30 °C (86 °F)-dən gecə −5 °C (23 °F)-yə qədər dəyişə bilər.
Bitkilər və heyvanlar redaktə
Ərazi ekoloji cəhətdən təmizdir və bir çoxu dərman kimi istifadə olunan olan yabanı bitkilərlə zəngindir. Kolsay göllərinin ətrafındakı bütün ərazidə güclü yağışlardan sonra iynəyarpaqlı meşələrdə müxtəlif göbələklər meydana çıxır. Alimlər parkda 704 bitki növü qeyd etmiş və bunlardan 12-si nadir olaraq təsnif edilmişdir. Parkda 50 növ məməli, 197 növ quş, 2 növ sürünən, 2 növ amfibiya və 2 növ balıq qeydə alınmışdır. Tyan-Şan qəhvəyi ayısı (U. a. İsabellinus), Türküstan vaşaqı, qar bəbiri, Tyan-Şan arxarı və daşlıq dələsi də daxil olmaqla parkdadkı altı məməli növü nadir olaraq təsnif edilmişdir.[3]
Turizm redaktə
Parkın yaxınlığındakı Satı kəndində qonaq evləri və düşərgələr mövcuddur. Ərazidə Aşağı Kolsay gölündən başlayan, Kolsay gölləri boyunca irəliləyən və Sarı-Bulak aşırımından (3 278 m) keçən 25 km-lik gəzinti marşrutu da var. Marşrut üç gün piyada və ya bir gün atla gedilə bilər. Kolsay gölləri bölgədə populyar dağ turizm mərkəzidir. Bölgədəki populyar fəaliyyətlər arasında piknik, at minmə və dağ velosipedi yer alır. Aprel-sentyabr ayının sonları ərazidə düşərgə üçün standart dövrlərdir.
İstinadlar redaktə
- ↑ "Kolsay Lakes State National Nature Park". Official Website of the Park. Kolsay Lakes National Park. 10 June 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 June 2017.
- ↑ "Kolsay Lakes, Kungei Alatau". Travel website. Unique Kazakhstan. 20 November 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 June 2017.
- ↑ 1 2 "Kolsay Lakes National Park". Official Web Site. THE MINISTRY OF AGRICULTURE OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN COMMITTEE OF FORESTRY AND WILDLIFE. 14 November 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 June 2017.
- ↑ Krupa, E.G. "Hydrobiological Assessment of the High Mountain Kolsay Lakes (Kungey Alatau, Southeastern Kazakhstan) Ecosystems in Climatic Gradient" (PDF). British Journal of Environment & Climate Change. December 2, 2016. November 14, 2017 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: July 12, 2021.
- ↑ "Kolsai Lakes". EcoTourism Resources. Ecotourism Resource Center. 2012-01-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2017.
- ↑ M. Kottek; və b. "Koeppen" (PDF). World Map of the Koeppen-Gieger Climate Classification, Updated. Meteoroligische Zeitschrift, June 2006. 2010-06-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2015-08-01.