Koordinasiya ədədi
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Koordinasiya ədədi - kristallokimyanın əsas anlayışlarından biri; hər hansı atom və ya ion ətrafında ən yaxın məsafədə olan atom, yaxud ionların sayı. Qoldşmidt-Paulinq kristallokimyasında hesab edilir ki, koordinasiya ədədi radiusların (məsələn: ion birləşmələrində kation və anionların radiusları) nisbəti ilə müəyyən edilir. Povarennixə görə, koordinasiya ədədi əsasən əlaqələrin istiqamətlənməsi ilə təyin olunur. Hesab edilirdi ki, birləşmələrin əsas həcmi anionlardan təşkil olunub. Məsələn: oksigen birləşmələrində, xüsusən silikatlarda, Qoldşmidtə görə, həcmin 90–92%-ni oksigen anionları təşkil edir, kationlar isə onların arasındakı boşluqlarda yerləşir. Bu halda koordinasiya ədədi asılı olaraq kationlar birləşmələrin xüsusi çəkisinə təsir edir. Məsələn: Sobolevə görə, alümosilikat və silikatların sıxlığı arasındakı fərq Al-un koordinasiya ədədi ilə bağlıdır. Belə ki, çöl şpatlarında Al koordinasiya ədədi 4-dür və onlar nisbətən yüngüldür, alüminiumun silikatlarında isə koordinasiya ədədi 6 olub nisbətən daha sıxdır. Son vaxtlar belə fikir irəli sürülür ki, birləşmələrin həcminin əsasını kationlar təşkil edir və həcmin dəyişməsi isə əsasən anionların koordinasiya ədədi ilə müəyyən olunur. Oksigen birləşmələrində oksigenin koordinasiya ədədi böyük olduqca birləşmələrin sıxlığı da çoxalır.
Mənbə
redaktə- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.