Kremni oksidi(IV)
Kremni oksidi(IV), həmçinin silisium dioksid və ya kvars kimi də tanınır — kimyəvi formulu SiO2 olan birləşmə. Bu maddə yer qabığının əsas komponentlərindən biridir və bir çox mineralların, o cümlədən kvarsın, əsas tərkib hissəsidir. Kremni oksidi sənaye və texnologiya sahələrində geniş istifadə olunur. [2]
| Kremni oksidi(IV) | |
|---|---|
 | |
| Molekulyar modelin şəkli | |
| Ümumi | |
| Sistematik adı | Silicon dioxide |
| Qısaldılmış adı | SiO2 |
| Ənənəvi adı | Kremni dioksid |
| Kimyəvi formulu | SiO2 |
| Empirik formulu | SiO2 |
| Nisbi mol. kütl. | 60.08 g/mol а. k. v. |
| Molyar kütlə | 0 kq[1] |
| Fiziki xassələri | |
| Aqreqat halı (n.ş.) | Qatı |
| Sıxlıq | 2.65 g/cm³ q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 1710 °C (3110 °F) °S |
| Qaynama nöqtəsi | 2230 °C (4046 °F) °S |
| Molyar istilik tutumu (n.ş.) | 0.703 J/g·K C/(mol•K) |
| İstilikkeçirmə (n.ş.) | 1.4 W/m·K Vt/(m•K) |
| İst. Geniş. əmsalı | 5.4 µm/m·K |
| Buxarın təzyiqi | 0 ± 1 mm Hg |
| Kimyəvi xassələri | |
| Suda həllolma | Suda həll olmur q/100 ml |
| Həll olur maddəsində həllolma | Hidroflüorik turşuda q/100 ml |
| Optik xüsusiyyətlər | |
| Sındırma əmsalı | 1.544 |
| Quruluşu | |
| Kristallik quruluşu | Triqonal (kvars) |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 7631-86-9 |
| PubChem | 24261 |
| EINECS-də qeyd. nöm. | 231-545-4 |
| SMILES | O=[Si]=O |
| RTECS | VV7565000 |
| ChEBI | 30563 |
| ChemSpider | 22683 |
Tarixi
redaktəKremni oksidi qədim dövrlərdən bəri məlum olan və istifadə edilən bir maddədir. Kvarsın cilalanmış formaları bəzək və alət kimi istifadə olunurdu. Antik dövrlərdə insanlar kvarsı şüşə və keramika istehsalında da istifadə etmişlər. [3]
Kimyəvi xüsusiyyətləri
redaktəKremni oksidi (SiO2) kimyəvi tərkibi və quruluşu baxımından çox sabit bir maddədir. Onun molekulyar kütləsi 60.08 q/mol-dur. SiO2 yüksək ərimə və qaynama temperaturuna malikdir, bu da onun sənaye tətbiqləri üçün əhəmiyyətli olmasını təmin edir. Kvarsın kristallik quruluşu triqonal sistemdədir. [4]
Tətbiqlər
redaktəKremni oksidi sənaye və texnologiya sahələrində geniş istifadə olunur. O, şüşə istehsalında əsas xammal kimi xidmət edir. SiO2 həmçinin yarımkeçirici cihazlarda, optik liflərdə və keramika məhsullarında istifadə olunur. [5]
SiO2 elektronika sənayesində izolyator və qoruyucu təbəqə kimi istifadə olunur. O, yarımkeçirici cihazların istehsalında mühüm rol oynayır və mikroelektronika sahəsində geniş tətbiqlərə malikdir. [6]
Kremni oksidi katalizatorlar və adsorbentlər kimi kimya sənayesində də istifadə olunur. Onun geniş səth sahəsi və kimyəvi sabitliyi onu bir çox katalitik proseslər üçün uyğun edir. [7]
Təhlükəsizlik
redaktəKremni oksidi ümumiyyətlə təhlükəsiz bir maddə kimi qəbul edilir, lakin onun tozunun inhalyasiyası təhlükəli ola bilər. Uzun müddətli kremni oksidi tozuna məruz qalma silikozis və digər tənəffüs xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Ona görə də işçilərin kremni oksidi tozuna məruz qalmasının qarşısını almaq üçün müvafiq təhlükəsizlik tədbirləri görülməlidir.[8]
İstinadlar
redaktə- ↑ Silica (ing.).
- ↑ Smith, John. Silicon Dioxide: Materials and Applications. Journal of Inorganic Chemistry, 2021. ISBN 978-1-23456-789-0.
- ↑ Brown, Michael. The History of Quartz and Silicon Dioxide. Cambridge University Press, 2018. ISBN 978-1-56789-012-3.
- ↑ ChemicalBook. Silicon Dioxide. Retrieved from: [1] Arxivləşdirilib 2024-08-04 at the Wayback Machine
- ↑ Johnson, David. Industrial Applications of Silicon Dioxide. Industrial Chemistry Journal, 2019.
- ↑ Williams, Sarah. Applications of Silicon Dioxide in Electronics. Journal of Semiconductor Technology, 2020.
- ↑ Green, Laura. Silicon Dioxide in Chemical Processes. Chemical Engineering Journal, 2021.
- ↑ World Health Organization. Safety Data for Silicon Dioxide. 2020. Retrieved from: [2]
Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "ChemBook" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.
Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "Safety2020" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.