Ləmtunlar

Ləmtunlar— Orta çağ bərbər qəbiləsi.

Tarixi

Çoxluqla köçəri həyatı yaşayan Bərbəri Sanhacə topluluğuna mənsub böyük bir qəbilə olan Ləmtunənin (Lümtunə) ana yurdu Qərbi Səhradır. Qəbilənin əsasən bərbəri olduğu qəbul edilməklə bərabər bəzi müsəlman nəsəb alimləri kökənlərinin Himyarilərə dayandığını və Yəməndən Afrikaya gəldiklərini irəli sürmüşdülər.

Kişiləri, gözləri xaric üzlərini lisam ilə (pəçə / örtü) örtdüklərindən dolayı Ləmtunə qəbiləsi qaynaqlarda "Müləssimun" (Müləssəmun: “üzləri pəçəli”) olaraq da anılır. Çöldəki həddən aşırı isti və qum fırtınalarına qarşı qorunma ehtiyacının kişilər üçün belə bir qiyafət tərzini ortaya çıxarmış olması qüvvətlə ehtimaldır. Ləmtunəlilər arasında, ağız bölgəsinin örtülməsi gərəkən yer sayılması səbəbiylə örtüldüyü vəya başlangıcda toy-düyünlərə xas olan bu qiyafətin zamanla yayğınlaşdığı ya da Ləmtunəli kişilərin düşmanı aldatmaq məqsədiylə savaşlarda qadın qiyafətinə girərək üzlərini örtdükləri şəklində daha başqa açıqlamalar da vardır. Kişilərin əksinə Ləmtunəli qadınların üzləri örtülü deyildir.

Köçəbə olaraq yaşadıqları üçün sürəkli yer dəyişdirən qəbilə mənsubları öncə Eyzəl dağının cənubuna doğru yayıldılar, buradan, bugünkü Moritanyanın şərqindəki torpaqları ələ keçirdikdən sonra cınubdan Sudan sınırlarına qədər uzandılar. XI əsr ortalarına doğru, daha öncə digər bəzi Bərbəri qəbilələrinin nüfuzu altında olan Moritanyanın Adrar bölgəsini istila etdilər. Bu bölgədə tikdikləri Azukki qalası, Sicilmasə ilə Ganayı, dolayısıyla Sudanı bir-birinə bağlıyırdı. Məğribin ən işlək ticarət yolunu nəzarət edən bu güzərgaha hakimiyətləri sayəsində önəmli bir gəlir qaynağına qovuşdular. Eyni əsrin ikinci yarısında, günümüzdə Fasın cənub-qərbindəki Nül əl-Aksa və Tazuqağtın çöllük kəsimləri də Ləmtunənin nəzarəti altına daxil oldu.

Həmçinin bax

• Abdullah ibn Yasin
• Əlmürabilər