Latın-Faliskan dilləri
Latın-Faliskan dilləri — Hind-Avropa dil ailəsinə aid olan və qədim İtaliya yarımadasında danışılmış İtalik dillər qrupunun bir alt qolu. Bu dillər tarixi və coğrafi baxımdan Roma mədəniyyətinin formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Latın-Faliskan dilləri, əsasən, iki fərqli dil və ya dialektlə tanınır: Latın dili və Faliskan dili.[1]
| Latın-Faliskan dilləri | |
|---|---|
| Təsnifatı | |
| Dil kodları | |
| LINGUIST List | lafa |
| Glottolog | lati1262 |
Dil qrupuna daxil olan dillər
redaktəLatın dili
redaktəƏsas dil və Roma imperiyasının rəsmi dili olmuşdur. Yazılı mənbələrə əsasən eramızdan əvvəl 7-ci əsrdən geniş şəkildə istifadə edilmişdir. Bu dildən Roman dilləri (məsələn, İtalyan, İspan, Fransız, Portuqal və Rumınca) inkişaf etmişdir. Roma mədəniyyətinin və hüquq sisteminin daşıyıcısı olmuşdur.[2]
Faliskan dili
redaktəLatın dilinə çox yaxın olan bir qədim dil. Qədim İtaliya yarımadasının Faleri bölgəsində danışılmışdır. Yazılı nümunələr azdır və əsasən eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə Latın dili ilə əvəz edilmişdir.
Coğrafi yayılma
redaktəLatın dili, İtaliya yarımadasının mərkəzi hissəsində, xüsusən Roma və ətraf bölgələrdə geniş yayılmışdır. Faliskan dili isə Roma ətrafında, xüsusən Etruriyanın cənub sərhədlərində, Falerii şəhərinin yaxınlığında danışılırdı.
Xüsusiyyətləri
redaktəHər iki dil flektivdir (söz sonluqları ilə qrammatik əlaqələri ifadə edir). Hind-Avropa dillərinə aid ümumi morfoloji xüsusiyyətlərə malikdir. Latın dilindəki bəzi qədim formalar Faliskan dilində də mövcuddur. Latın dili, qanunlar, ədəbiyyat, hüquqi sənədlər və dini mətnlər daxil olmaqla çox zəngin yazılı mirasa malikdir. Faliskan dili, daş yazılar və qurbanlarla bağlı mətnlərdə qalmışdır, lakin daha məhduddur. Latın dili, Roman imperiyasının genişlənməsi ilə əsas dil olmuş və müasir Roman dillərinə çevrilmişdir. Faliskan dili, Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə Roma təsirinin güclənməsi ilə tamamilə Latın dili tərəfindən əvəz edilmişdir.[3]
Latın-Faliskan dillərinin əhəmiyyəti
redaktəLatın dili Roma sivilizasiyasının əsas mədəni və hüquqi dilidir. Faliskan dili, Latın dilinin yaxın qohumu olaraq onun inkişaf tarixi haqqında ipucları verir. Latın-Faliskan dilləri, Hind-Avropa dillərinin təkamülünü və İtaliya yarımadasındakı dil qruplarını öyrənmək üçün vacibdir. Latın-Faliskan dilləri qədim İtaliya yarımadasında Roma mədəniyyəti və dilinin əsasını təşkil edən dillərdən ibarətdir. Xüsusilə Latın dili son dərəcə böyük təsirə malik olmuş, Faliskan dili isə regional bir dildən kənara çıxmamışdır. Bu dillər dilçilik tarixinin, Roman mədəniyyətinin və İtaliyanın erkən dövrlərinin tədqiqində mühüm yer tutur.
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ Villar, Francisco. Gli Indoeuropei və mənşəyi dell'Avropa [Hind-Avropalılar və Avropanın mənşəyi] (İtalyan). Boloqna, İl Mulino: Il mulino. 1997. ISBN 88-15-05708-0.
- ↑ Vineis, Edoardo. X. Latin // Giacolone Ramat, Anna; Ramat, Paolo (redaktorlar ). Las lenguas hindueuropeas [Hind-Avropa dilləri] (ispan dili). Madrid: Katedra. 1995. 349–421. ISBN 84-376-1348-5.
- ↑ Bakkum, Gabriël C.L.M. Ager Faliscusun Latın ləhcəsi: 150 illik təqaüd. Amsterdam: Amsterdam University Press. 2008. ISBN 978-90-5629-562-2.
Xarici keçidlər
redaktə- "Qədim İtaliyanın dilləri və mədəniyyətləri. Tarixi Dilçilik və Rəqəmsal Modellər", İtaliya Universitet və Tədqiqat Nazirliyinin layihə fondu (P.R.I.N. 2017)