Lenqdon Vorner (ing. Langdon Warner; 1881, Kembric, Massaçusets9 iyun 1955, Kembric, Massaçusets) – ABŞ arxeoloqu, incəsənət tarixçisi və Şərqi Asiya incəsənətinin mütəxəssisi. O, Harvard Universitetinin Foqq muzeyində Şərq kolleksiyasının kuratoru olmuşdur.[3]

Lenqdon Vorner
Doğum tarixi 1881[1][1][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 9 iyun 1955(1955-06-09)[1][2][…]
Vəfat yeri
İş yerləri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları II dərəcəli "Müqəddəs xəzinə" ordeni
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İkinci dünya müharibəsi zamanı Yaponiyanın NaraKioto şəhərlərini ABŞ-nin atom bombardımanından xilas edən şəxs kimi göstərilsə də, o, bunu inkar etmişdir.[3] İndiana Cons personajının prototiplərindən biri hesab olunur.[4]

Karyerası

redaktə

Lenqdon Vorner 1903-cü ildə Harvard Universitetindən məzun olmuş və 1906-cı ildə universitet prezidenti Çarlz Eliot tərəfindən Asiya incəsənəti üzrə muzeyşünaslıq öyrənmək üçün seçilmişdir.[3] O, bir neçə il Yaponiya sənətşünası Okakuro Kakuzonun şagirdi olmuş və Yaponiya incəsənət xadimləri ilə dost olmuşdur.[3] Nara şəhərinin Horyu məbədinin restervasiyası ilə məşğul olan heykəltaraş Niiro Çunosuke onu qədim yapon heykəltaraşlığı ilə tanış etmişdir.[3]

Vorner 1912-ci ildə Şərq incəsənətinin kolleksiyaçısı Çarlz Frir tərəfindən seçilərək Pekin şəhərində yerləşən Amerika Arxeologiya Məktəbinin direktoru olmuşdur.[3] O, Çinə aid qədim əşyaların tədqiqatı və saxlanılması üçün çinli, eləcə də, amerikalı mütəxəssislər yetişdirmişdir.[3] 1912-ci ildə Harvard Universitetində Şərq incəsənəti üzrə ilk kursu keçmiş və ABŞ universitetləri tarixində bu kursu keçən ilk şəxs olmuşdur.[3]

O, Birinci dünya müharibəsi zamanı Ştat Departamenti üçün işlədikdən sonra Pensilvaniya İncəsənət Muzeyinin direktoru olmuşdur.[3] O, Foqq muzeyi üçün iki Çin ekspedisiyasına başçılıq etmişdir.[3] Bu ekspedisiyalardan biri Türküstan sərhədinə olmuşdur.[3] Şanxay şəhərinə gedərək Kanzas Şəhərinin Nelson Qalereyası üçün böyük artefakt gətirmişdir.[3] Vorner 1939-cu ildə San-Fransiskoda baş tutmuş Dünya yarmarkasının "Sakit okean hövzəsi incəsənəti" sərgisindən məsul şəxs olmuşdur.[3] Buna görə Berkli Kaliforniya Universiteti ona fəxri dərəcə vermişdir.[3]

Müharibə və postmüharibə

redaktə

İkinci dünya müharibəsi ərəfəsində Vorner və Yel Universitetindən Asakava Kaniçi ABŞ prezidenti Frenklin Ruzveltə müraciət edərək onun İmperator Şovaya birbaşa mesaj göndərməsini və müharibənin qarşısını almasını istəmişdirlər.[3] Müraciət göndərilsə də, gec çatmışdır.[3] Müharibə illərində o, sivil məmurlara dərslər keçmiş və müharibə zonasındakı incəsənət abidələrinin qorunmasından məsul olan Roberts komissiyası üçün işləmişdir.[3]

Vorner 1946-cı ildə Müttəfiqlərin Abidələr, Təsviri İncəsənət və Arxivlər Bölməsinin məsləhətçisi kimi Yaponiyaya səyahət etmişdir.[3] Dostu və həmkarı Yaşiro Yukionun yazdığı məqalədən sonra o, "Nara və Kiotonun xilaskarı" hesab olunmağa başlamışdır.[3] Lakin Vorner bu titulu daim inkar etmiş və qəbul etməmişdir.[3] Belə ki, Nara şəhəri heç vaxt hədəf olmamış, Kioto isə Henri Luis Stimsonun təşəbbüsü ilə hədəf siyahısından çıxarılmışdır.[3]

Vorner 1950-ci ildə Boston Lovell İnstitutunda Yaponiya incəsənəti haqqında mühazirələr vermiş və bu mühazirələri 1952-ci ildə "Yaponiyanın daimi incəsənəti" adı ilə nəşr olunmuşdur.[3] 1952-ci ildə bir sərgi üçün sərgilənəcək yapon incəsənət əsərlərini seçmək üçün yaradılmış komissiyanın üzvü olmuşdur.[3] O, həyatı boyunca Yaponiyanı 20 dəfə ziyarət etmişdir.[3]

Mükafatları

redaktə

Vorner Yaponiya qarşısındakı xidmətlərinə görə II dərəcəli "Müqəddəs xəzinə" ordeni ilə təltif olunmuşdur.[3]

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 3 Swartz A. Langdon Warner // Open Library (ing.). 2007.
  2. Langdon Warner // CONOR.SI.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Kodansha Encyclopedia of Japan
  4. Foltz, Richard C. Foltz, Religions of the Silk Road: Overland Trade and Cultural Exchange from Antiquity to the Fifteenth Century (New York, NY: St. Martin's Griffin, 1999), 4.

Ədəbiyyat

redaktə
  • Kodansha Encyclopedia of Japan (ingiliscə). VIII cild (Temp–Z). Tokio: Kodansha. 1983. səh. 228. ISBN 0-87011-628-2. İstifadə tarixi: 4 dekabr 2022.