Linqvistik relyativizm fərziyyəsi

Linqvistik relyativizm fərziyyəsi və ya Sapir–Vorf hipotezibir dilin quruluşunun onun danışanlarının dünyagörüşünə və baxışlarına, habelə onların idrak proseslərinə təsir etdiyini iddia edən fərziyyə. Bu fərziyyənin iki forması var:[1]

  • Sərt versiya: dil təfəkkürü müəyyən edir, buna uyğun olaraq linqvistik kateqoriyalar koqnitiv kateqoriyaları məhdudlaşdırır və müəyyən edir.
  • Yumşaq versiya: dil yalnız təfəkkürə təsir edir, linqvistik kateqoriyalarla yanaşı, təfəkkürə ənənələr və bəzi qeyri-linqvistik davranış növləri də təsir edir.

"Sapir–Vorf hipotezi" termini əslində yanlış adlandırmadır, çünki Edvard SepirBencamin Vorf heç vaxt həmmüəllif olmayıblar və heç vaxt öz fikirlərini elmi fərziyyə kimi iddia etməyiblər. Fərziyyənin sərt və yumşaq variantlarının ortaya çıxması da sonrakı dövrlərə aiddir. Sepir və Vorf heç vaxt qəsdən belə fərqləndirmə etməsələr də, onların əsərlərində linqvistik relyativizm prinsipinin həm sərt, həm də yumşaq təsvirlərinə rast gəlmək mümkündür.[2][3] Bəzi tədqiqatçıların fikrinə görə, fərziyyənin ilk müəllifi Sepir olmuşdur. Buna görə də hipotezin adlandırmasında onun adı birinci qeyd edilir.[4]

Linqvistik relyativizm prinsipi, həmçinin dil və düşüncə arasındakı əlaqə fəlsəfədən tutmuş psixologiyaantropologiyaya qədər müxtəlif elm sahələrinin marağına səbəb olmuş, ədəbi əsərlər və süni dillərin yaradılması üçün ilham mənbəyi olmuşdur.

İstinadlar

redaktə
  1. С. Ю. Бородай. Современное понимание проблемы лингвистической относительности: работы по пространственной концептуализации // Вопросы языкознания (журнал) (rus). № 4. 2013. 18. 2020-01-04 tarixində arxivləşdirilib.
  2. Hill & Mannheim (1992).
  3. Kennison, Shelia. Introduction to language development. Los Angeles: Sage. 2013.
  4. "Жизнь и судьба гипотезы лингвистической относительности • Библиотека". «Элементы» (rus). 2021-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-23.

Əlavə ədəbiyyat

redaktə

Xarici keçidlər

redaktə