Liqand (biokimya)

Biokimya və farmakologiyada liqand — biomolekulla (əksər hallarda zülal, məsələn, hüceyrə reseptoru, lakin bəzən, məsələn, DNT) ilə kompleks əmələ gətirən kimyəvi birləşmə (çox vaxt, lakin həmişə deyil, kiçik molekuldur) və nəticədə müəyyən biokimyəvi, fizioloji və ya farmakoloji təsirlər yaradır. Liqandın bir zülalla bağlanması vəziyyətində, liqand adətən hədəf zülalın (məsələn, reseptor) xüsusi bir rabitə yerinə bağlanan kiçik bir siqnal molekuludur. Liqandın DNT ilə bağlanması vəziyyətində, liqand adətən kiçik molekul və ya ion,^[1] və ya DNT ikiqat spiralına bağlanan zülal ^[2] olur.

Bir liqandın reseptorla bağlanması adətən molekullararası qarşılıqlı təsir qüvvələrinin, məsələn, ion bağları, hidrogen bağları, Van der Vaals qüvvələri - 10-20 kC / mol enerjisi olan molekullararası (və atomlararası) qarşılıqlı təsir qüvvələrinin köməyi ilə baş verir. Bu termin əvvəlcə bütün bu cür qüvvələri ifadə edirdi; müasir elmdə adətən molekulların qütbləşməsi və dipolların əmələ gəlməsi nəticəsində yaranan qüvvələrə tətbiq edilir. Onu 1869-cu ildə Yan van der Vaals kəşf etmişdir.

Vander Vaals inert qazların atomlararası qarşılıqlı təsir qüvvələri inert qazların ( qaz, maye və bərk maddələr ) məcmu vəziyyətlərinin mövcudluğunun mümkünlüyünü müəyyən edir.

Van der Vaals qüvvələrinə dipollar arasında qarşılıqlı təsirlər daxildir (daimi və induksiya). Adı ondan irəli gəlir ki, bu qüvvələr real qaz üçün van der Vaals vəziyyət tənliyində daxili təzyiq korreksiyasının səbəbidir. Bu qarşılıqlı təsirlər, eləcə də hidrogen rabitəsi bioloji makromolekulların məkan quruluşunun formalaşmasını müəyyən edir.

İstinadlar

↑ Teif V.B. Ligand-induced DNA condensation: choosing the model // Biophysical Journal^[ing.] . 89 (journal) (ingilis). № 4. 2005. doi:10.1529/biophysj.105.063909. PMID 16085765.
↑ Teif V. B., Rippe K. Statistical-mechanical lattice models for protein-DNA binding in chromatin // Journal of Physics: Condensed Matter^[ing.] . 22 (journal) (ingilis). № 41. 2010. doi:10.1088/0953-8984/22/41/414105. PMID 21386588.

[1] Teif V.B. Ligand-induced DNA condensation: choosing the model // Biophysical Journal^[ing.] . 89 (journal) (ingilis). № 4. 2005. doi:10.1529/biophysj.105.063909. PMID 16085765.

[2] Teif V. B., Rippe K. Statistical-mechanical lattice models for protein-DNA binding in chromatin // Journal of Physics: Condensed Matter^[ing.] . 22 (journal) (ingilis). № 41. 2010. doi:10.1088/0953-8984/22/41/414105. PMID 21386588.

[1]

[2]