Müqəddəs Ruh kilsəsi (Bern)
Müqəddəs Ruh kilsəsi (alm. Heiliggeistkirche) – Bernin mərkəzində, Şpitalqasse adlanan döngədə yerləşən orta əsrlərə aid və hazırda fəaliyyət göstərməyən yevangelik-reformator kilsəsi. Kilsə Müqəddəs Ruh ordeninin bilavasitə səyi nəticəsində öz hazırkı görünüşünü əldə etmişdi. Dini xidmətləri ilə yanaşı hazırda kilsə binası sərgi, konsert, danışıqlar və digər tədbirlər üçün istifadə olunur[1]. Şpitalqasse 44-də yerləşən Löbegge ilə müqayisədə, bu kilsə Dəmiryol meydanının əsas memarlıq kompozisiyasını təşkil edir. 1865-ci ilə kimi kilsə Kristoffelturm qülləsindən qərbdə yerləşirdi. 1860-cı ildə Bern şəhərində ilk bütün lazımi qaydalara uyğun dəmir yolu stansiyasının məhz Müqəddəs Ruh kilsəsinin arxasında inşa olunması qərara alınmışdır.
| Müqəddəs Ruh kilsəsi | |
|---|---|
| Heiliggeistkirche | |
 | |
 | |
| 46°56′53″ şm. e. 7°26′27″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 İsveçrə |
| Şəhər |
 Bern |
| Yerləşir | Şpitalqasse |
| Aidiyyatı | Reformasiya kilsəsi |
| Tikilmə tarixi | 1729 |
| Üslubu | Barokko memarlığı |
| Rəsmi sayt | heiliggeist.refbern.ch |
|
|
|
 Kilsənin planı |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Sələfi kilsə
redaktə
Müqəddəs Ruh ordeninin Bern şəhərindəki fəaliyyəti 1228-ci ildə, qərbi Tseringerştadt qapılarından 150 metr məsafədə və hazırkı kilsə ərazisində kiçik xəstəxana və müqəddəs Ruh kapellasının tikintisi ilə başlamışdır. Həmin kapella 1496-cı ildə yeni tikilmiş kilsə ilə əvəz edilmişdir. XV əsrin ortalarından sonra, Müqəddəs Ruh Konvensiyanın tədricən tənəzzülü və 1528-ci ildə Reformasiyanın qəbulundan sonra, son iki müqəddəs Ruh üzvləri öz vəzifəsindən istefa edərək Berndən deportasiya olunmuşdular[2]. Tədricən cürüməyə məruz qalmış Orta əsr kilsə binası bir müddət taxıl anbarı kimi təşkil olunmuş, 1604-cü ildən isə qismən ibadət üçün yenidən istifadəyə verilmişdi. 1726-cı ildə sökülməsinə qədər, indiki bu Reformator kilsəsi dəfələrlə yenidənqurmaya və genişlənməyə məruz qalmışdır.
Hazırkı kilsənin yaranması
redaktə1725-ci ildə şəhər Şurası yeni bir kilsəni inşa etmək qərarına gəlmişdir[2]. Memar Albrext Ştürlers tərəfindən dəfələrlə tərtib olunan layihəyə istinadlanan şəhər briqadiri Niklaus Şiltknext 1726-cı ildə yeni kilsə binasının tikintisinə başlayır və 1729-cu ilin noyabr ayında layihə tam hazır vəziyyətə salınır[3].
Zəngin ornamentlərlə bəzədilmiş reformator Müqəddəs Ruh kilsəsi, İsveçrənin ən gözəl barokko üslublu məbədlərindən biri hesab olunur. Şiltknext kilsənin yeganə memarı olub olmadığı əslində məlum deyil, çünki həmin vaxt o yazılı şəkildə briqadir vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Kilsənin "döngəyə açılan fasad" ideyası Ştürlersə əsaslansa belə, daxili qalereyaların quraşdırılması, şimal fasadının dizaynı və dirsəkvarı damın sonradan yenidən qurulması ümumilikdə Şiltknextə aiddir. Yekun tikinti layihəsi təqdim olunan ilkin planlara uyğun deyil, lakin burada hər iki inşaatçının birgə layihəsindən müxtəlif detalları tapmaq mümkündür.
Təsvir
redaktəMemarlıq, eksteryer
redaktəDüzbucaqlı plana uyğun Müqəddəs Ruh kilsəsinin eksteryeri Roma barokko kilsələrinin, həmçinin XVII əsrin birinci yarısında inşa olunmuş Hugenot kilsələrinin ciddi və pompez memarlıq cəhətlərini özündə cəmləyir. Zərif kilsə qülləsi arxa hissədə yerləşən müstəqil damı dəlib keçir. Zəng qülləsi 4 böyük ölçülü siferblat və hündür qamətli şpil ilə bəzədilmişdi. Qamətli və tağvari hündür pəncərələr kilsəyə xüsusi vizual effekt yaradır. Zəngin profilasiyalı karnizləri vaza, balustrada və nəfis künc obelisklər taclayır[2].
İnteryer
redaktəKilsənin interyeri yaradılarkən şəhər bələdiyyəsi tərəfindən bütün katolik kilsələrə xas altardan imtina olunması barədə təklif gəlmişdi. Şimal və cənub düzbucaq kilsə qanadlarını səkkizbucaqlı 14 qumdaşından hazırlanmış monolit korinf sütunları bəzəyir. Bu sütunlar cütlərə ayrılaraq yan portalları və kilsə qülləsinə aparan mərkəzi giriş hissəsini əhatə edir. Yenilməz qüvvətə malik sütunlar qalereyaların içərisində yerləşərək nəhəng tağları saxlayırlar. Səkkizbucaqlı sütunların üzərinə vurulan tonlarla suvaq materialı, dar və çıxıntılı tərəflərin doldurulması məqsədilə istifadə olunmuşdur. Yozef Anton Foyxtmayer kilsə tavanında müxtəlif gəmi, dəniz və başqa buna bənzər mövzuda fresk əsərləri yaratmışdır. Bern şəhərində bu fresklər onun başlıca əsəri hesab olunur[2].
Orqan
redaktə
Kilsə damının simal tərəfində ilk klavişli-nəfəsli Orqan 1806-cı ildə quraşdırılmışdır. Bugünkü orqan isə Bernhardt Edskesin (Wohlen AG) rəhbərliyi altında, orqan və digər musiqi alətlər ustası Metzler tərəfindən 1980–1981-ci illərdə şimali-alman barokkosu üslubunda hazırlanmışdı. 2004-cü ildə orqanın iki Registrı yenisi ilə əvəz olunmuşdu. Ümumilikdə isə Müqəddəs Ruh kilsəsinin Orqanı 2 təlimatdan, 30 Registerdən (1935 boru) və pedaldan ibarətdir. Oyun- və Registrtraktura mexaniki hərəkətə malikdir[4].
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Cütlü: II/I, I/P, II/P
Tanınmış Teoloqlar
redaktə1693-cü ildən başlaraq 1698-ci ilə kimi, pietistik İlahiyyatçı Samuel Köniq kilsə xəstəxanasında Ali Vaiz vəzifəsində çalışmışdır.
İstinadlar
redaktə- ↑ "Offene Kirche: Freiwilligen-Präsenzdienst". 2012-07-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-06-12.
- ↑ 1 2 3 4 Historische Notizen zur Heiliggeistkirche, A. 5., G.2., F.4., F.2., Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine (PDF-Datei; 509 kB)
- ↑ Paul Hofer und Luc Mojon, Gesellschaft für Schweizerische Kunstgeschichte Hrsg.: Die Kirchen der Stadt Bern Band V (Band 58 aus der Reihe Die Kunstdenkmäler der Schweiz), Birkhäuser Basel 1969, S. 157–232
- ↑ Informationen zur Orgel Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine (PDF; 2,0 MB) S. 57 ff.
Xarici keçidlər
redaktə
