Məmmədhüseyn Təhmasib
Məmmədhüseyn Abbasqulu oğlu Təhmasib (12 aprel 1907, Naxçıvan – 5 oktyabr 1982, Bakı) — Azərbaycan yazıçısı, ədəbiyyatşünası, folklorşünası, dramaturqu, ssenari müəllifi, tərcüməçisi, 1939-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1965), professor (1970).
| Məmmədhüseyn Təhmasib | |
|---|---|
| Məmmədhüseyn Abbasqulu oğlu Təhmasib | |
 | |
| Doğum tarixi | 12 aprel 1907 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 oktyabr 1982 (75 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Təhsili | Azərbaycan Pedaqoji İnstitutu |
| Fəaliyyəti | yazıçı |
| Mükafatları |
 |
Həyatı
redaktəTəhmasib Məmmədhüseyn Abbasqulu oğlu 1907-ci ilin 12 aprelində Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur.
Bakı pedaqoji texnikumunu bitirmişdir (1923–1927). 3 il Naxçıvan şəhər orta məktəbində müəllimlik edəndən sonra Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsində təhsilini davam etdirmişdir (1930–1933). 1933–1936-cı illərdə Kürdəmir, Əli Bayramlı, Göyçay şəhər maarif şöbələrində metodist, Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində baş müəllim (1939–1951), dosent (1951–1959), Azərbaycan Elmlər Akademiyası Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda xalq yaradıcılığı şöbəsinin elmi əməkdaşı, şöbə müdiri işləmişdir (1944-cü ildən vəfatınadək).
Ədəbi yaradıcılığa 1934-cü ildən başlamışdır. "Qaçaq Nəbi" adlı ssenarisini 1938-ci ildə "İnqilab və mədəniyyət" jurnalında çap etdirmişdir. "Bir qalanın sirri" (1960), "Onu bağışlamaq olarmı?" (1960) ssenariləri əsasında eyni adlı filmlər çəkilmişdir. "Bahar" (1938), "Aslan yatağı" (1941), "Çiçəklənən arzular" (1951), "Hind nağılı" (1956), "Rübailər aləmində" (1968) və b. pyes-nağılları respublikanın teatr səhnələrində müvəffəqiyyətlə tamaşaya qoyulmuşdur. "Azərbaycan xalq dastanları (orta əsrlər)" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir (1965). 1946–1977-ci illərdə "Koroğlu", "Molla Nəsrəddinin lətifələri", "Aşıq Ələsgər", "Kitabi-Dədə Qorqud", "Azərbaycan dastanları" və digər xalq incilərinin toplanması, tərtib edilməsi və nəşr olunmasında fəal çalışmışdır.
Çiçəkli dağ (nağıl-pyes) (1935), Azərbaycan folkloru kursu (1940), Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq eposu (parçalar) (1941), Azərbaycan xalqının qəhrəman oğulları (1942), Azərbaycan xalqının dastanları (1972) və s. kitabların müəllifidir.
M. Təhmasib 1967-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı ilə, 1977-ci ildə "Əmək veteranı" və digər medallarla təltif olunmuşdur.
Məhəmmədhüseyn Təhmasib 1982-ci il oktyabr ayının 5-də Bakıda vəfat etmişdir.
Məqalələri
redaktə- 1. Bizim Ələsgər (Aşıq Ələsgərin anadan olmasının 150 illiyi qarşısında). "Ədəbiyyat və incəsənət", 1971, 17 iyul.
- 2. El sənətkarı: (Aşıq Şəmşirin 80 illiyi). "Ədəbiyyat və incəsənət", 1973, 26 may.
- 3."Koroğlu" eposunun yeni nəşri. "Kitablar aləmində", 1976, N2, s.37–39.
- 4. Üç hadisə ilə bağlı mərasimlərimiz. Adət və ənənələr haqqında. "Azərbaycan kommunisti", 1972, N5, s.82–87.
Kitabları
redaktə- Məmmədhüseyn Təhmasib. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə. I cild. Bakı: Mütərcim, 2010. — 488 səh.
- Müxtəsər Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. I cild. Baki: EAAzF nəşriyyatı, 1943, s. 239-288.
Haqqında olan ədəbiyyat
redaktə- Fərzəliyev T. Dastanlarımızın tədqiqi: (Professor Məmmədhüseyn Təhmasibin "Elm" nəşriyyatında çap olunmuş "Azərbaycan xalq dastanları" orta əsrlər kitabı haqqında). "Ədəbiyyat və incəsənət", 1972, 1 iyul.
- Abbasov İ. Orta əsr Azərbaycan dastanlarının tədqiqi. M. Təhmasibin "Azərbaycan xalq dastanları" monoqrafiyası haqqında. "Elm və Həyat", 1973, N9, s.28.
- İsmayılzadə M. Xatirə gecəsi: (Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun Yazıçılar Birliyi ilə birlikdə folklorşünas M. Təhmasibin anadan olmasının 90 illiyi münasibətilə keçirdiyi gecə haqqında). "Xalq qəzeti", 1997, 25 iyun.
- Təhmasib A. "Mən özümü onun qızı hesab etdiyimə görə… davamçısı sayıla bilərəm": Məmmədhüseyn Təhmasiblə əlaqədar söhbət. "Ədəbiyyat qəzeti", 1997, 4 iyul.
- Dadaşov A.Folklorumuzun ilk doktoru: Məmmədhüseyn Təhmasib. Arxivləşdirilib 2012-10-15 at the Wayback Machine Elmi red. M. Qasımlı.- Bakı: "Nurlan", 2007.-148 s.
Filmoqrafiya
redaktə- Qaçaq Nəbi (?)
- Bir qalanın sirri (film, 1959) (rejissor: Əlisəttar Atakişiyev)
- Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959) (rejissor: Rza Təhmasib)
- Məmmədhüseyn Təhmasib (film, 2003)