Məryəm Cambakur-Orbeliani
Məryəm Vaxtanqovna Cambakur-Orbeliani (gürc. მარიამ ჯამბაკურ-ორბელიანი; 22 avqust 1852 – 1941) — Gürcü knyaginyası, mesenat, ictimai xadim, müəllim, femenist.[1] Gürcü knyazı general-mayor Vaxtanq Orbelianinin qızı. Məryəm Orbeliani Qeyri qəsmi olaraq elmi və bədii ədəbiyyatda Gürcüstanın sonuncu çariçası adlandırılır.[2]
| Məryəm Vaxtanqovna Cambakur-Orbeliani | |
|---|---|
| gürc. მარიამ ჯამბაკურ-ორბელიანი | |
.jpg) | |
| Doğum tarixi | 22 avqust 1852 |
| Vəfat tarixi | 1941 |
| Atası | Vaxtanq Orbeliani |
| Milliyyəti | gürcü |
| Dini | xristian |
| Fəaliyyəti | xeyriyyəçi, pedaqoq, qadın hüquqları fəalı[d] |
Həyatı
redaktəKnyaginya Məryam Orbeliani 1852-ci il avqustun 22-də gürcü şairi general-mayor knyaz Vaxtanq Orbeliani və Yekaterina İlyinskayanın ailəsində anadan olub. Ailədə Məryəmindın başqa bir oğul da var idi. Bu gələcək vəkil knyaz Nikolay Orbeliani idi.
Məryəm Orbeliani 1870-ci ildə Tiflis qadın kurslarında təhsilini başa vurduqdan, sonra Zadəgan Maarif Cəmiyyətinin Məktəbinə daxil oldu.
İctimai fəaliyyəti
redaktə1879-cu ildə Məryəm Orbeliani gürcülər arasında Savadlılığın Təşviqi Cəmiyyətinin yaradıcılarından biri oldu. O, 33 il ərzində qadın müəllimlərin hüquqlarının müdafiəsi və qadınların təhsil müəssisələrinə işə qəbulu ilə məşğul olan Qadın Müəllimlər Cəmiyyətinə də rəhbərlik edib. Bundan əlavə, Orbeliani ölkədə ilk gürcü qızlar məktəbinin açılması üçün maliyyə toplamaq kampaniyasını başlatmışdır. Onun rəhbərlik etdiyi Tiflis Uşaq Baxımı Cəmiyyəti qızlar məktəbini bir bölümü idi.[3]
1894-cü ildə Məryəm Cambakur-Orbeliani dörd il əvvəl vəfat etmiş atası Vaxtanq Orbelianinin tərcümeyi-halıyla birlikdə tam şeirlər toplusunu (gürcü dilində) nəşr etdirmişdir. Bu toplunun nəşr etdirilməsində ona məşhur gürcü müttəfəkiri İlya Çavçavadze kömək etmişdir. Çavçavadze toplunun redaktoru olmuşdur.
Məryəm Cambakur-Orbeliani 1918-ci ildə Tiflis Dövlət Universitetinin yaradılması hərəkatının fəal iştirakçısı olub. Gürcüstan Milli Əlyazmalar Mərkəzində Məryəm Orberlianinin tərcümeyi-halı və ictimai fəaliyyəti ilə bağlı 1123 materialdan ibarət arxiv saxlanılır. Buraya həm də yaradıcılıq işləri və yazışmalar daxildir.
İllər sonra
redaktə1921-ci ildə Gürcüstan Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikasına zorla ilhaq edildikdən sonra Məryəm Orbeliani müəllimlik və tərcümə işlərini davam etdirirdi. Lakin Sovet hökuməti onu tədricən ictimai fəaliyyətdən uzaqlaşdırdı. Yeni hakimiyyət onun pedaqoji fəaliyyətinə də son verdi. Digər gürcü zadəganlarından fərqli olaraq, Məryəm Cambakur-Orbeliani represiyaya məruz qalmadı. O, 1941-ci ildə 89 yaşında Tbilisi şəhərində vəfat etmişdir.
İstinadlar
redaktə- ↑ Georgian National Center of Manuscripts, მარიამ ჯამბაკურ-ორბელიანი (1852–1941) Arxiv surəti 21 sentyabr 2015 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2015-09-21 at the Wayback Machine
- ↑ "Vaja Şubitidze: GÜRCÜ DÖVLƏTÇİLİYİNİN SÜQUTU İŞİNDƏ ERMƏNİLƏRİN ROLU". 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-30.
- ↑ Heinrich Boell Foundation, Mariam Jambakur-Orbeliani Arxivləşdirilib 2020-10-22 at the Wayback Machine, 4 February 2014