Maliyyə levirici
Maliyyə levirici (maliyyə rıçaqı, kredit rıçaqı, rıçaq) — borc kapitalının öz kapitalına nisbəti (başqa sözlə, borc və öz kapitalı arasındakı nisbət). Tipik olaraq, bu nisbət hesablanarkən həm qısamüddətli öhdəliklər, həm də uzunmüddətli öhdəliklər daxil olmaqla öhdəliklərin ümumi məbləği nəzərə alınır. Bəzən yalnız uzunmüddətli öhdəliklərin məbləğindən istifadə olunur. Əgər əmsal 1-dən az dəyər alırsa, bu o deməkdir ki, şirkətin aktivləri daha çox öz kapitalı hesabına maliyyələşdirilir. Leviric nisbəti 1-dən çox olarsa, o zaman şirkətin aktivləri daha çox borc vəsaitləri hesabına maliyyələşdirilir.
Həmçinin, maliyyə rıçaqları və ya maliyyə rıçaqlarının təsiri, kifayət qədər kapital olmadan əməliyyatların və mənfəətin həcmini artırmaq üçün borc vəsaitlərindən istifadənin təsiridir. Borc kapitalının kapitala nisbətinin ölçüsü risk dərəcəsini və maliyyə sabitliyini xarakterizə edir[1]
Maliyyə levirici yalnız treyder borc vəsaitlərindən istifadə etdikdə yarana bilər. Borc kapitalı üçün ödəniş adətən onun təmin etdiyi əlavə mənfəətdən az olur[2][3]. Bu əlavə mənfəət kapitalın gəlirliliyinə əlavə olunur ki, bu da onun gəlirliliyini artırmağa imkan verir.
Kreditorlar borcalanlar üçün aşağı leviric nisbətlərinə üstünlük verirlər, çünki belə bir vəziyyətdə kreditorlar kredit alanın müflis olması halında daha yaxşı qorunur. Səhmdarların (iş sahibləri) nöqteyi-nəzərindən yüksək leviric dəyərlərinə üstünlük verilir ki, bu da investisiyanın gəlirliliyini artırır.
Marja tələbləri
redaktəƏmtəə, fond və valyuta bazarlarında maliyyə levirici anlayışı marja tələblərinə — treyderin əməliyyat bağlamaq üçün balansında olması lazım olan vəsaitlərin əməliyyatın ümumi dəyərinə nisbətinə çevrilir. Tipik olaraq, əmtəə bazarında ümumi əməliyyat məbləğinin ən azı 50%-nin girovu tələb olunur, yəni 200 dollara müqavilə bağlamaq üçün treyderin ən azı 100 dolları olmalıdır. Törəmə maliyyə alətləri və ya valyuta bazarında[4], məsələn, fyuçers müqaviləsinin bağlanması müqavilə dəyərinin 2 faizindən 15 faizə qədər məbləğdə zəmanət verməyi, yəni 200 ABŞ dolları məbləğində müqavilə bağlamaq məcburiyyətindədir. 4 ilə 30 dollar arasında olması kifayətdir[5].
Marja ticarətində leviric tez-tez girov məbləğinin mümkün müqavilənin ölçüsünə nisbətini göstərən nisbət kimi yazılır. Məsələn, 20% marja tələbi 1:5 (birdən beşə) leviricə uyğundur və 1% marja tələbi 1:100 (birdən yüz) leviricinə uyğundur. Bu zaman tacirin girov qoyduğu depozitin 5 (və ya 100) misli məbləğində müqavilə bağlaya biləcəyi deyilir[6] .
İstinadlar
redaktə- ↑ Ong, Michael K., The Basel Handbook: A Guide for Financial Practitioners, Risk Books (December 2003)
- ↑ Ghosh, Dilip K.; Robert G. Sherman. "Leverage, Resource Allocation and Growth". Journal of Business Finance & Accounting. June 1993. 575–582.
- ↑ Lang, Larry; Eli Ofek; Rene M. Stulz. "Leverage, Investment, and Firm Growth". Journal of Financial Economics. January 1996. 3–29.
- ↑ Grunewald, Adolph E. and Erwin E. Nemmers, Basic Managerial Finance (1970).
- ↑ Mock, E. J., R. E. Schultz, R. G. Schultz, and D. H. Shuckett, Basic Financial Management (1968).
- ↑ Brigham, Eugene F., Fundamentals of Financial Management (1995).