Marjinal analiz — verilmiş məhdudiyyətlər altında bu miqdarların səviyyəsinin proqnozlaşdırılması əsasında satış həcminin (məhsul istehsalı), Maya dəyərinin və mənfəətin nisbətinin təhlili[1].

Marjinal təhlil xərclərin dəyişən və sabit bölünməsinə əsaslanır. Marjinal təhlilin əsas kateqoriyası marjinal gəlirdir ki, bu da məhsul satışından əldə edilən gəlirlə dəyişən xərclər arasındakı fərqdir. Marjinal gəlir də əhatə məbləği adlanır, yəni gəlirin sabit xərcləri əhatə edən və mənfəət yaradan hissəsidir. Marjinal gəlir nə qədər yüksək olarsa, sabit xərclər bir o qədər tez ödəniləcək və təşkilat və ya müəssisə bir o qədər tez mənfəət əldə etməyə başlayacaqdır[2].

Bütün istehsal həcmi üçün marjinal gəlir düsturla hesablanır:

burada  — məhsul və xidmətlərin satışından əldə edilən gəlir;  — cəmi dəyişən xərclərdir.

İstehsal vahidi üzrə marjinal gəlir düsturla hesablanır: ,

burada  — fiziki ifadədə məhsul satışının həcmidir;  — vahid qiyməti;  — istehsal vahidinə görə dəyişən məsrəflər.

Müəssisənin istehsal etdiyi müxtəlif növ məhsullar üzrə xüsusi marjinal gəliri təhlil etməklə bu növ məhsulun istehsalı və satışından gəlir əldə etmək imkanını qiymətləndirmək olar. Əgər , onda bu, gəlirin hətta dəyişən xərcləri də əhatə etmədiyini göstərir və məhsul istehsal etməyə davam etsək, istehsal olunan hər bir istehsal vahidi ilə itki artacaq.

Zərərsizlik modelinin marjinal təhlili çərçivəsində (“Xərclər-istehsal-həcmi-mənfəət” sistemi) məhsul istehsalı və satışının həcminin mənfəətin məbləğinə təsirini, habelə kimi, mənfəət əldə etmək mümkün olan satış həcmini və müəssisədə gəlirli məhsul istehsal etmək mümkün olan sabit və dəyişən xərclərin dəyərlərini müəyyənləşdirin.

İstinadlar

redaktə
  1. Райзберг Б.А., Лозовский Л.Ш., Стародубцева Е.Б. Маржинальный анализ // Современный экономический словарь. — 2-е изд., испр. М.: ИНФРА-М. 479 с. 1999.
  2. д. э. н. Горелик О. М. "Маржинальный анализ в управлении затратами и себестоимостью продукции" (rus). Элитариум: Центр дистанционного образования. 2012-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-02-10.