Mayster Ekhart
Mayster Ekhart (Meister Eckhart; 1260[1] – 1328, Avinyon, Arelat, Müqəddəs Roma imperiyası) — Alman ilahiyyatçısı, filosofu və mistiki. Daha çox Mayster Ekhart kimi tanınır. Xristian alimi
| Mayster Ekhart | |
|---|---|
| alm. Meister Eckhart | |
 | |
| Doğum adı | Eckhart |
| Doğum tarixi | 1260[1] |
| Vəfat tarixi | 1328 |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | teologiya |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı redaktə
Eckhart von Hochheim, indiki Mərkəzi Almaniyanın Türingiya bölgəsindəki Gotha yaxınlığında Tambachda anadan olmuşdur. Orta əsr Avropasında dini cərəyanlar baxımından nüfuzlu bir vilayət idi. Orada anadan olan digər görkəmli din xadimləri Magdeburqdan Mechtild, Thomas Münzer və Martin Lutherdir.
Eckhartın erkən həyatına dair çox etibarlı mənbə yoxdur, ancaq 15 yaşında yaxın Erfurtdakı Dominik əmrinə qoşulmaq üçün evindən ayrıldığı görünür. Sifariş 1215-ci ildə Fransanın cənubunda St. Üzvləri müəllim və natiq olmaq üçün öyrədilmiş bir vaiz kimi Dominik. 1280-ci ildə Eckhart, fəlsəfədə 5 illik təhsil və 3 ilahiyyat ilahəsini əhatə edən əsas ali təhsil almaq üçün Kölnə göndərildi. Dərslər arasında monastır xidmətlərini, gündə 3 saat Orationes Secretae duasını oxudu və uzun müddət susdu. Kölndə Erkhart, bütün elmlər doktoru və kilsənin ən məşhur ilahiyyatçısı Tomas Aquinasın müəllimi olan böyük Albert Albertlə görüşdü. 1293-cü ilə qədər Ekxart nəhayət bir rahib təyin edildi.
Mayster Ekhart ifrat dini fəlsəfə öyrədən alman mistik, ilahiyyatçı və filosof: hər şeyi Tanrını görmək. Ezoterik təcrübə və praktik mənəvi fəlsəfə ona populyarlıq gətirdi, eyni zamanda yerli inkvizisiya tərəfindən bidət ittihamlarına səbəb oldu. Əsərləri azğın kimi qınanmasına baxmayaraq, nümayəndələri Silesius, Nikolas Cusansky, Boehme Jacob, Eckhart Meister, Kierkegaard, Assisi'nin Francis və başqaları olan xristian ənənələri çərçivəsində mistik təcrübə mənbəyi olaraq qalır.[2]
Parisdə təhsil redaktə
1294-cü ildə Lombard Peterin fikirlərini öyrənmək üçün Parisə göndərildi. Paris Universiteti orta əsr təhsilinin mərkəzi idi, burada bütün əlamətdar əsərlərə çata bildi və çoxunu oxudu. Parisdə Dominikdəki Saint-Jacques monastırında müəllim oldu və daha sonra doğulduğu yerin yaxınlığında Erfurtdakı bir monastırın abbası təyin edildi. Bir ilahiyyatçı və əvvəlki nüfuzu yaxşı olmalı idi, çünki 48 manastırı olan Saksoniya bölgəsinin rəhbərliyinə həvalə olundu. Eckhart yaxşı və səmərəli bir idarəçi sayılırdı, lakin əsas ehtirası müəllimlik və kütləvi təbliğ idi.
1311-ci ilin mayında Ekxart Parisdə dərs deməyə dəvət edildi. Bu, onun nüfuzunun bir daha təsdiqlənməsi idi. Əcnəbilərə nadir hallarda iki dəfə Parisdə dərs vermək üçün dəvət olunma imtiyazı verildi. Bu yazı ona Meister (Latın Magister-dən — "usta", "müəllim") adını verdi. Parisdə Ekhart tez-tez fransiskanlarla qızğın dini mübahisələrdə iştirak edirdi.
Vəzifələrinin əsas hissəsi, Dominik nizamı üzvlərinin və savadsız geniş kütlənin maarifləndirilməsindən ibarət idi. Şagirdlərinin düşüncə işini stimullaşdıran güclü bir müəllim kimi bir ün qazandı. Meister Eckhart moizə və yazılarını ənənəvi bibliya və kilsə təlimlərində qiymətləndirilməyən və ya qeyd olunmayan mistik bir elementlə doldurdu. Həm də mürəkkəb anlayışları sadələşdirmək və sadə insanların bəyəndiyi əlçatan dildə izah etmək bacarığına sahib idi. Bu, onun şəxsi populyarlığını artırdı və moizələri böyük uğur qazandı.
1322-ci ildə günün ən məşhur təbliğçisi Eckhart, ən məşhur çıxışlarını etdiyi Kölnə köçürüldü.
İnsan ilahiliyi redaktə
Ekhartın fəlsəfəsi insanın ilahiliyini vurğulayırdı. Çox vaxt ruhla Tanrı arasındakı mənəvi əlaqəyə toxunurdu. Ən məşhur kəlamlarından biri budur: "Tanrını gördüyüm göz, Tanrının məni gördüyü ilə eyni gözdür. Mənim gözüm və Tanrının gözü bir göz, bir baxış, bir bilik və bir sevgidir. "
Tanrının hər yerdə olması redaktə
Meister Ekhart, Tanrının dünyadakı bütün forma və təzahürlərindən kənar olan Mütləq Tanrını tanımasına baxmayaraq Tanrının bütün canlı orqanizmlərdə mövcud olduğuna inanırdı."Tanrını hər şeydə eyni tapmalı və hər zaman hər şeyi eyni şəkildə tapmalıyıq."
Ekhart mistik olmasına baxmayaraq, insanın eqoist təbiətinin öhdəsindən gəlməyə kömək etmək üçün dünyaya fədakar xidmət etməyi də təşviq etdi.
Ölümündən sonra Roma papasının, içində 28 cümləsinin din əleyhinə maddələr olduğu əmrilə məhkum elan edilsə də, Mayster Ekxart insanın reallığı ağlından silməsi və bütün hər şeylə əlaqəsini kəsib saf bir unuduluşa yuvarlanmasını istəməklə, geridə qalan heçliyin səhrasında o adlandırıla bilinməyənə – ‘əbədi varlığ’a çatacağını güman edir, ruh-Tanrı ikilisini vəhdətdə görür və müqəddəsə çatmağın mistik yollarını kilsəyə uyğun olmayan dildə izah edirdi.[3]
Bidət ittihamları redaktə
Populyarlığı artdıqca bəzi yüksək səviyyəli kilsə rəhbərləri təlimlərində bidət elementlərini görməyə başladılar. Xüsusilə Köln Baş yepiskopu Ekhartın adi və təhsilsiz insanların populyar moizələrini "dinləyicilərini asanlıqla səhvlərə yönəldəcək" səhv yönləndirməsindən narahat idi.
1325-ci ildə Papa Strasburq təmsilçisi Nikolay, Papa XXII İohanın istəyi ilə vaizin əsərlərini yoxladı və sadiq olduğunu bildirdi. Ancaq 1326-cı ildə Meister Eckhart rəsmi olaraq azğınlıqda günahlandırıldı və 1327-ci ildə Köln Baş yepiskopu bir istintaq müddətinə əmr verdi. 1327-ci ilin fevralında vaiz inanclarını ehtiraslı bir şəkildə müdafiə etdi. Səhv bir şey etdiyini inkar etdi və günahsız olduğunu açıq şəkildə sübut etdi. Meister Eckhartın iddia etdiyi kimi, mənəvi təbliğ və söhbət sadə insanları və rahibləri yaxşılıq etməyə və Allaha fədakar məhəbbət inkişaf etdirməyə təşviq etmək məqsədi daşıyırdı. Bəlkə də qeyri-adi bir dil istifadə etmişdi, lakin niyyətləri nəcib idi və insanlara Məsihin təlimlərinin ən vacib mənəvi konsepsiyalarını aşılamaq məqsədi daşıyırdı.
"Cahillərə öyrədilməsə, heç vaxt öyrənməzlər və heç biri yaşamaq və ölmək sənətini öyrənməzlər. Cahillər onları cahillərdən aydın insanlara çevirmək ümidi ilə öyrədilir. "
"Ən yüksək sevgi sayəsində insanın bütün həyatı müvəqqəti eqoizmdən bütün sevginin mənbəyinə, Allaha qaldırılmalıdır: insan yenə də təbiət üzərində ağa olacaq, Tanrıda yaşayır və onu Tanrıya böyüdür."
Papa iqamətgahında ölüm redaktə
Köln Baş yepiskopu tərəfindən təqsirli bilinəndən sonra, Meister Eckhart Avignon'a getdi, Papa John II, vaizin müraciətini araşdırmaq üçün bir tribunal qurdu. Burada Eckhart, Papa son qərara gəlmədən 1327-ci ildə öldü. Ölümündən sonra Katolik Kilsəsinin rəhbəri, Meisterin bəzi təlimlərini bidət adlandırdı, Katolik inancına zidd olan 17 və bundan şübhələnilən 11 məqamı tapdı. Bunun mistik təlimlərə hakim olmaq üçün bir cəhd olduğu güman edilir. Buna baxmayaraq, Eckhartın ölümündən əvvəl də fikirlərindən imtina etdiyi, buna görə şəxsən ləkəsiz qaldığı deyildi. Bu uzlaşma həm tənqidçilərini, həm də tərəfdarlarını rahatlaşdırmalı idi.
Həmçinin bax redaktə
- İbn Ərəbi
- Eckhart Triebel: Meister Eckhart und seine Zeit (Ustad Ekxart və onun dövrü - almanca)
- Eckhart Triebel: Meister Eckhart Bibliographie seit 1995 (Master Eckhart biblioqrafiyası 1995-ci ildən)
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ "Meister Eckhart: Qisa bioqrafiya və kitabları". 2023-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-25.
- ↑ "Fəlsəfənin arxa pilləkənləri". 2023-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-25.