Melanxoliya

"Melanxolik" bura istiqamətləndirir. Digər istifadə formaları üçün üçün baxın: Melanxoliya (dəqiqləşdirmə).

Melanxoliya — dərin bir kədərin içində hüznlü, əziyyət çəkən, tənha, ümidsiz bir insanın olduğu vəziyyətdir. Melanxolik insanlar xoşbəxt deyillər. Tənhalığı, cəmiyyətdən uzaqlaşmağı və insanlarla soyuq münasibətdə olmağı seçirlər. Digər insanlarla yaxın münasibətdə olmaqdan qaçarlar. Həyatı boş və mənasiz görürlər. Kədər, qəm, narazılıq və dəyərsizlik duyğuları içində olurlar. Melanxoliya depressiyaya çevrilə bilər və ağır depressiyanın nəticəsində özünə qəsdlə də nəticələnə bilər.

Melanxoliyanı təsvir edən bir tablo

Temperament tiplərinə Hippokratın verdiyi fleqmatik, Xolerik, sanqvinik və melanхоlik adları, şəkildə sadalanma soldan sağa istiqamətlənmişdir

Melanxolik insan dinc ola bilmək üçün, sakit bir həyat keçirə bilmək üçün təkliyi seçir. Ancaq tək olanda da həyatla və insanlarla olan münasibətlərini hər zaman düşünmək və analiz etmək, özünü günahlandırmaq, varlığının səbəbini axtarmaq kimi səbəblərə görə heç vaxt dincliyi tapa bilmir. Darıxmaqları, sıxılmaqları heç vaxt bitməz.

Mövcud olduğu dünyaya və cəmiyyətə ayaq uydura bilmədiyini hiss edər. Bu vəziyyət bəzən onu hüzünləndirir, bəzən isə məmnunluq hissi verir. Hadisələrin, həyatın içində olmaqdansa heç bir çıxarsız, heç bir məqsədsiz bir tamaşaçı və nəzarətçi kimi kənarda qalmağı üstün tutur. Bitməyən sıxıntısı, həmişə boşluqda olmağı və hüznü onu heç çıxa bilməyəcəyi kədərə boğa bilər. Kədərini bəzən gülərək (Demokritos), bəzən ağlayaraq (Heraklitos), bəzən də susaraq (Hölderlin) üzə vururlar. Melanxolik insan həssasdır. İnsanlarla yaxşı münasibətlər qurmaq istəyə bilər. Ancaq təbii olmayan, süni münasibətlər, "saxta" kimliklər, maskalar, kobud, düşüncəsiz davranışlarla rastlaşanda qurmaq istədiyi münasibətdən əl çəkib, "öz qabığına" çəkilə bilər. Nə vaxtsa təbii, səmimi, ruhunu oxşayıb, onu "qabığından" çıxardacaq insanlarla qarşılaşmağı ümid etmək istər, amma ümidsizdir, çünki insan yaşadığı cəmiyyətdə belə insanların varlığından şübhəlidir. Düşünür ki, bir-birinə güvənməyən insanlardan ibarət bir cəmiyyətdə maskalar taxılmasa, rahat yaşamaq olmaz.

Melanxolik insan hər zaman "get-gəl" içindədir, qərarsızdır. İnsanlarla münasibətlərində hər zaman bir problem vardır. Melanxolik insanlarda həyata qarşı maraqsızlıq, bezginlik ola bilər. Çökmüş, "sönmüş" vəziyyətdə görünə bilərlər. Gələcəyə ümidsiz olmaqla yanaşı çarəsiz və yazıq olduqlarını da düşünə bilərlər. Həyatı öz əlində tuta bilməmə, varlığın mənasını tapa bilməmə, özünü yetişdirə bilməmə qorxusu melanxoliyaya səbəb ola bilər. Özünü yetişdirmədikdə, daha doğrusu yetişdirə bilmədikdə çarəsizliyə düşürlər. Hansısa bir varlığın onunla oynadığı, ona rahatlıq vermədiyi hissi keçirib, özü belə bilmədiyi şeylərə hirslənə bilər. Ölümün qaçınılmazlığı, var olmağın, yaşamağın əksi olan "yox olamanın" olduğunu bilirlər. Ölüm, heçlik hissi yaradır. "Ölüm düşüncəsi melanxolikləri heç vaxt tərk etməz, məhz buna görə də dünyanı ən yaxşı "oxumağı" bacaranlar melanxoliklərdir".

Melanxolik insan hər çağda içində olduğu cəmiyyətin şərtlərindən razı olmadığını, razı ola bilmədiyini, həyatda bir məna görmədiyini, cəmiyyətlə ayaqlaşa bilmədiyini, ünsiyyət qura bilmədiyini və buna görə də hər hansı (özünə məxsus) yolla öz "qabığına" çəkilərək, heç olmasa ruhunun bir hissəsi də olsa xilas etməyə çalışdığını demişdir.