Memarlıqda eklektizm

Memarlıqda eklektizm XIX və XX əsrlərdə xüsusilə məşhur olan bu növ bədii ifadələrin bir tendensiyası idi. Bu tendensiyanın əsas xüsusiyyəti müxtəlif üslub elementlərinə sahib olması idi. Səbəb eklektik sənət nümayəndələrinin sabit qaydalara və qanunlara uyuşmamasıdır; bu səbəbdən heterojen bir üslub sayılırdı.

XIX əsrin ortalarında eklektizm ən vacib memarlıq anını yaşamışdır. Bu üslubun ən aydın nümunələrinin yaradıldığı Rusiyada (Asiya və Avropanın bir hissəsi olduğu üçün qitələrarası bir millət) olmasına baxmayaraq, təsiri Avropa qitəsində daha güclü idi.

İlk əsərlərin Fransada inşa edildiyi müəyyən edilmişdir. Eklektik memarların hədəflərindən biri əvvəlcədən qurulmuş qəliblərə riayət etmədən daha yaradıcılıqla işlər qurmaq idi.

Tarix

Eklektizm bir cərəyana çevrilməzdən əvvəl dövrün memarları neoklassik hərəkatın normalarına uyğun işləyirdi. XIX əsrin birinci yarısında tikinti üslubunda bir fikir ittifaqı yox idi və tikililər Roma və ya Yunan parametrləri ilə idarə olundu.

Memarlar barokko, şərq və ya Yunan detalları kimi digər memarlıq üslublarına xas xüsusiyyətlərə sahib olan mövcud üslubların bir çoxunun qarışığı ilə təcrübə etməyə başladılar. Bu birləşmə eklektizmin XIX əsrin ortalarında bir trend olaraq görünməsinin başlamasına səbəb olmuşdur.

Eklektik memarlıq nümunələri müşahidə etməklə deyil, əksinə qarışıq fikirlərlə xarakterizə olunurdu. Ancaq zaman keçdikcə bu tendensiyanın fərqli nümayəndələri müştərək nöqtələr göstərirdilər. Məsələn, əsərlər daş və ya ağac kimi elementləri unutmadan, daha müasir materiallara üstünlük verərək tikilmişdir.

Ayrıca eklektizm bir hərəkət olaraq təyin olunmuşdur. Əsərlər də yerinə yetirməli olduqları funksiya nəzərə alınaraq təyin olunmağa başladı.

Xüsusiyyətləri

Eklektik memarlığın ən əhəmiyyətli elementi, iki və ya daha çox bədii hərəkəti tək bir konstruksiyada bir araya gətirməsidir. Bu amil fərqləndirməyi çox çətin bir tendensiyaya çevirdi, çünki hər ölkədə çox müxtəlif kontekstlərdə inkişaf etmiş və buna görə oxşarlıqlardan daha çox fərqliliklər yaranmışdır.

Üslubları birləşdirməyin bir yolu köhnə əsərlərdən dizayn və fikirlərdən istifadə etmək idi, lakin müasirliyə xas alətlər və materiallar vasitəsi ilə. Bu, Sənaye İnqilabının hər baxımdan böyük təsir göstərdiyini nümayiş etdirirdi.

Avropa və Amerika

Eklektik memarlıq Avropada daha sıx bir şəkildə yaşanmasına baxmayaraq, Amerika qitəsi də bu bədii cərəyanın əsərlərindən öz nəsibini almışdır. Rusiya, Fransa və Almaniya bu üslubun təsirinin ən güclü yaşandığı ölkələrdən idi.

Fransa, eklektizm fikirləri altında memarların yetişdirilməsi üçün bir öncül, hətta bir istinad nöqtəsi idi. Parisdəki Gözəl Sənətlər Məktəbi bu üslubun inkişafında əsas rol oynamışdır.

Avropada eklektik xüsusiyyətlər daha çox dövlət binalarında görülməyə başlanmışdır. ABŞ-da bu cərəyan daha çox XIX əsrin sonundan etibarən populyarlıq qazanmağa başlamışdır.

Richard Morris və ya Charles Follen, eklektik fikirlərin Amerikaya gətirilməsində məsul olan şəxslər idilər. Hər ikisi Parisdə mövcud olan və eklektizm fikirləri sayəsində kilsələrin, ictimai binaların və hətta kinoteatrların dəyişdirilməsi işində iştirak etmişdirlər.