Vikipediya

Muradin Ölməzov

Muradin Ölməzov (qaraç.-balk. Ёлмезланы Мурадин Мусса улу; 20 mart 1949, Taldıkurqan) — Balkar şairi, dramaturq, yazıçı, tərcüməçi, Kabardin-Balkar Respublikası Dövlət Mükafatı laureatı (2000).

Muradin Ölməzov
qaraç.-balk. Ёлмезланы Муссаны жашы Мурадин
Doğum tarixi 20 mart 1949(1949-03-20) (75 yaş)
Doğum yeri
Vətəndaşlığı Rusiya Rusiya
Milliyyəti qaraçay-balkar
Təhsili Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutu
Fəaliyyəti şair, yazıçı, dramaturq, tərcüməçi
Fəaliyyət illəri 1969-cu ildən
Əsərlərinin dili qaraçay-balkar
Janrlar şeir, poema, povest, hekayə, dram
Mükafatları Kabardin-Balkar Respublikası Dövlət Mükafatı laureatı

Həyatı

redaktə

Muradin Musa oğlu Ölməzov 20 mart 1949-cu ildə sürgündə — Qazaxıstanın Taldı Kurqan vilayətinin Ernazar kəndində anadan olub.

Təhsili

redaktə

İbtidai təhsilini doğulduğu kənddə alıb. 1958-ci ildə Balkar xalqının reabilitasiyasından sonra Muradinlər ailəsi vətənlərinə — Kabardin-Balkar Muxtar Respublikasına dönmüşlər. Orta təhsilini Nalçikdə tamamladıqdan sonra Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitirib.

Yaradıcılığı

redaktə

Muradin Ölməzov yaradıcılığa 1969-cu ildə başlamışdır. Onun əsərləri janr baxımından rəngarəngdir: şeir, poema, hekayə, povest, pyes, ədəbi tənqid, tərcümə və s[1].

Şimali Qafqaz Milli Teatrlarının II “Sərhədsiz səhnə” festivalında dramaturqun “Tahir və Zöhrə” pyesi (Vladikavkaz, 2002) ən yaxşı milli tamaşa kimi qiymətləndirilib.

Əsərləri

redaktə

Muradin Ölməzovun “Sükutun içi” («Изнанка тишины») pyesinin konflikti yüksək dağlıq ərazidə yerləşən Balkar kəndindəki hadisələr fonunda cərəyan edir. Şəhərdə yaşayan uşaqların maddi problemlərini aradan qaldırmaq üçün yaşlıları doğma evlərini satmağa çağırışlarından bəhs olunur. Pyesdə mürəkkəb dramatik münaqişə fonunda kimsəsiz qalan qoca çətin vəziyyətdə olan nəvəsinə kömək etmək üçün evini satmağı qərara alır və qocalar evində köçür.

“Sükutun içi” adlı pyesinin tamaşaları hazırda Şimali Qafqazın bir neçə teatrında uğurla ifa olunur. Bu tamaşa Ümumrusiya qrantı almış və Cənubi Rusiya Teatr festivalında Teatrları festivalında 2017-ci ilin ən yaxşı milli pyesi olaraq mükafata layiq görülüb.

Yaradıcılığında uşaq ədəbiyyatı ilə bağlı örnəklər xüsusi yer tutur.

Tərcümə yaradıcılığı ilə də məşğul olmuş, İran şairi Ömər Xəyyamın “Rübailər” kitabını balkar dilinə çevirərək nəşr etdirib (Nalchik, 2002).

Bütövlükdə Muradin Ölməzov 20-dən artıq şeir və poema kitabının, 12 pyesin müəllifidir. Əsərləri rus, fransız, türk, serb, xorvat dillərinə tərcümə olunub. Onun şeir, nəsr və dram əsərlərini ayrı-ayrı dillərə Nikolay Starşinov, Yaqub Akim, Georgi Yaropolski, Lera Muraşova, Xysa Durtubaev, Lado Mestiç, Aleksey Prokopyev və başqaları tərcümə etmişlər.

Rus şairi və tərcüməçisi Nikolay Starşinov onun istedadını dəyərləndirərək yazır:

  Muradin Ölməzovda şairə lazım olan hər şey var - həyat bilgisi, iti müşahidə, düşüncə, hiss. Şeirlərində həm milli bir həzz, həm də kiçik bir vətən hüdudlarından kənarda olan dünyaya əhatəli bir baxış var. Ciddi və sağlam düşüncəyə mailik maraqlı bir şairlə tanış olduğum üçün çox şadam  

Kitabları

redaktə
  1. Жугъутур ызла (Турьи тропы). Стихи. 60 стр. Нальчик: Эльбрус, 1977.
  2. Кюн къол аязы тангымы (Солнце — ладонь моего утра). Стихи. 64 стр. Нальчик: Эльбрус, 1983.
  3. Акъ киштикчик (Белый котёнок). Стихи для детей. Нальчик: Эльбрус, 1984.
  4. Эрирей (Эрирей). На русск. яз. 84 стр. Нальчик: Эльбрус, 1986.
  5. Билляча (Билляча). Стихи для детей. Нальчик: Эльбрус, 1989.
  6. Жашырын тала (Тайная поляна). Стихи. 200 стр. Нальчик: Эльбрус, 1991.
  7. Ташмакъа бла жауунчукъ (Черепаха и дождик). Стихи для детей на русск. и балк. яз.). 128 стр. Нальчик: Эльбрус, 1993.
  8. Гыллыу, гыллыу гыллыуча (Летят, летят качели). Стихи для детей. 160 стр. Нальчик: Эльбрус, 1997.
  9. Акъ жугъутур (Белый тур). Стихи. 456 стр. Нальчик: Эльбрус, 1999.
  10. Гошаях бийче (Княгиня Гошаях). Драмы. 328 стр. Нальчик: Эльбрус, 2003.
  11. Бош, бош, бош алай (Просто, просто, просто так). 104 стр. Стихи для детей. Нальчик: Эльбрус, 2005.
  12. Le sang et la cendre (Кровь и пепел). Fransız dilində. 142 s. Paris, 2008.
  13. Юзмез сагъат (Песочные часы). (недоступная ссылка) Стихотворения, поэма. 280 стр. Нальчик: Эльбрус, 2009.
  14. Карачаево-балкарские притчи. 456 стр. Нальчик: Эльбрус, 2010.
  15. Зеркало к зеркалу. Стихи. Перевод с балкарского Георгия Яропольского. Таганрог: Нюанс, 2012.[2]
  16. Элберле китабы (Книга загадок). Для детей, на балкарском и русском яз. 160 стр. Нальчик: ООО «Печатный двор», 2014.
  17. Камни и птицы. Книга стихов в переводе на русский язык. 240 стр. Нальчик: ООО «Печатный двор», 2014.
  18. Учхан айрыкамны хангошасы. (Принцесса летучего острова), роман, на балк. яз. 464 стр. Нальчик, ООО "Печатный двор", 2015.
  19. Vivra (Будет жить, совместно с Блеен Исамбард), пьеса, 64 стр.,на фр. яз. Париж, 2017.стр.
  20. Скалолазы. Стихи, перевод с балкарского Г. Яропольского и А. Прокопьева. Нальчик, издательство Ю. Болатова, 2019.
  21. Тужур. Стихи на балкарском языке. 336 стр. Нальчик, ООО "Печатный двор", 2019[3]

Tərcümələri

redaktə
  1. Ömər Xəyyam. Rübailər (balkar dilində), Nalçik, Elbrus nəşriyyatı, 2002[4]

Mükafatları

redaktə
  • Ədəbiyyat və incəsənət sahəsində Kabardin-Balkar Respublikasının Dövlət Mükafatı laureatı (2000)[5]
  • Beynəlxalq Teatr Festivalının iştirakçısı (Paris, 2003).
  • “Tahir və Zöhrə” əsərinə görə “Sərhədsiz mənzərə” Şimali Qafqaz milli teatrlarının II festivalında ən yaxşı milli dram diplomu (Vladikavkaz, 2002) .
  • “Eurodram 2014” müsabiqəsinin qalibi (Madrid, 2014).
  • “Sükutun içi” pyesinin Cənubi Rusiya Teatr festivalında ilin ən yaxşı tamaşası ödülü (2017).
  • “45-ci Paralel” (2016) Beynəlxalq Poeziya Marafonunun laureatıdır.

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ "Журнал "Вайнах"". 2023-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.
  2. ↑ "(Мурадин Ольмезов. «Зеркало к зеркалу»)". 2022-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.
  3. ↑ "Мурадин Ольмезов СТИХИ И СКАЗКИ ДЛЯ ДЕТЕЙ ВЕСЕННИЙ ЛИВЕНЬ". 2015-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.
  4. ↑ "Мурадин Ольмезов". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.
  5. ↑ Поэзия Кабардино-Балкарии
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Muradin_Ölməzov&oldid=7142599"