Nazikquyruq tıs-tıs

Nazikquyruq tıs-tıs
Nazikquyruq tıs-tıs
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Dəstə: Qərənfilçiçəklilər Fəsilə: Plumbaqokimilər Cins: Tıs-tıs ???: Nazikquyruq tıs-tıs
Beynəlxalq elmi adı
	Acantholimon lepturoides Boiss., 1846;
NCBI	1935258
EOL	5490445

Nazikquyruq tıs-tıs (lat. Acantholimon lepturoides) — plumbaqokimilər fəsiləsinin tıs-tıs cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması redaktə

Qafqaz, Cənub-Qərbi Asiya, Türkiyənin şimal-şərqi və Gürcüstan ərazisində təsvir olunmuşdur.

Botaniki təsviri redaktə

Yastıqları çox sıx, kürəvari formalı olub, 10-15 (20) sm diametrində alçaq kolcuqdur. Yay yarpaqları açıq göyümtül, hamar, üç hissəli, neştərşəkilli- xətvari və ya xətvari-bizvari, cod, bünövrəsində uzunluğu 12-25 (30) mm və eni 1-2 mm, ucu biz, iynəli, çılpaq olub, kənarları xırda tükcüklüdür. Yaz yarpaqları qısa və bir az enlidir. Çiçək saplaqları yarpaqlardan çox uzun, hündürlüyü 10-20 sm, sadə, bəzən 1-2 yan budaqlı, çılpaq və ya bəzən qısa tükcüklüdür. Çiçəkləri çiçək qrupunda seyrək yerləşir. Sünbüllər arasındakı məsafə onların uzunluğundan çoxdur və ya uzunluğuna görə sünbüllərə bərabərdir. Sünbüllər 10-11 mm olub, bir çiçəklidir. Çiçəkaltlıqları çılpaq olub, üst çiçəkaltlığının uzunluğu 7-8 mm və neştərvari, iti, daxildə olanlardan uzun və ya onlara bərabər, ensiz haşiyəlidir. Daxili çiçəkaltlıqları kasacığın borucuğuna bərabər və ya bir az ondan uzun, enli, haşiyələnmiş, ucu bizdir. Kasacığın uzunluğu 8-10 mm, borucuğu tükcüklü, uzunluğu təxminən 7 mm-dir. Ləçəkləri çəhrayıdır. May-iyun aylarında çiçəkləyir, avqust-sentyabrda toxumları yetişir.

Ekologiyası redaktə

Kserofitdir. İran-Turan coğrafi elementinə daxildir, aşağı və orta dağlıq qurşaqlarında 900-1800 m hündürlükdə, daşlı yamaclarda, qayalıqlarda və kirəcli torpaqlarda rast gəlinir.

Azərbaycanda yayılması redaktə

Naxçıvan MR-nın Şərur və Sədərək rayonları ərazilərinin daşlı-çınqıllı yamaclarında rast gəlinmişdir.

İstifadəsi redaktə

Yastıqvari formasına, bol çiçəkləməsinə və çiçəklərini uzun müddət saxlamasına, çox əlvan, parlaq, çəhrayı rəngdə olmasına görə dekorativ bitkilər kimi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Quraq ərazilərin yaşıllaşdırılmasında istifadə edilə bilər.

Ədəbiyyat redaktə

Флора Азербайджана. т.7. 1957;
Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki forma¬siyaları. 1996; *Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.

İstinadlar redaktə

Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.

http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine