Niyazi Səmədov
Niyazi Həmid oğlu Səmədov (31 dekabr 1916, Nuxa – 23 may 1989, Bakı) — entomoloq, biologiya elmləri doktoru (1964), professor (1971), AMEA-nın müxbir üzvü (1980), Hindistan Beynəlxalq Zoologiya Akademiyasının həqiqi üzvü (1972), SSRİ EA Ümumittifaq Entomologiya Cəmiyyətinin fəxri üzvü (1979).[1]
| Niyazi Səmədov | |
|---|---|
| Niyazi Həmid oğlu Səmədov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |
Nuxa (indiki Şəki), Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası,  Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (72 yaşında) |
| Vəfat yeri |
Bakı, .svg){kind=small} Azərbaycan SSR,  SSRİ |
| Atası | Həmid Səmədov |
| Elm sahəsi | entomoloq |
| Elmi dərəcəsi | biologiya elmləri doktoru (1964) |
| Elmi adı | professor (1971) |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
  |
Həyatı
redaktəNiyazi Səmədov 31 dekabr 1916-cı ildə Şəki şəhərində anadan olub. 1932-ci ildə Şəki Kənd Təsərrüfatı Texnikumunun İpəkçilik bölməsini, 1941-ci ildə Daşkənd Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun İpəkçilik fakültəsini bitirib.[1]
Hərbi xidmətdə
redaktəNiyazi Səmədov 1941–1946-cı illərdə keçmiş Sovet ordusu sıralarında xidmət edib və 1946-cı ildə zabit rütbəsində ordu sıralarından tərxis olunub.[1]
Əmək fəaliyyəti
redaktəNiyazi Səmədov 1933–1935-ci illərdə Qəbələ və Ağdaş barama–toxumu müəssisələrində ipəkçi-texnoloq vəzifəsində işləyib. 1947-ci ildə Azərbaycan EA-nın Zoologiya İnstitutuna gəlib. O, əvvəlcə kiçik elmi işçi, 1954-cü ildə isə baş elmi işçi vəzifəsinə seçilib. 1955-1961-ci illərdə institutun elmi işlər üzrə direktor müavini, 1961-ci ildən ömrünün sonunadək Entomologiya laboratoriyasının müdiri vəzifəsində çalışıb.[1]
İctimai fəaliyyəti
redaktəProfessor Niyazi Səmədov 1972-ci ildə Hindistan Beynəlxalq Zoologiya Akademiyasının həqiqi üzvü, 1979-cu ildə Ümumittifaq Entomologiya Cəmiyyətinin fəxri üzvü seçilib. O, Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı Dağ Komitəsinin sədr müavini olub.[1]
Elmi fəaliyyəti
redaktəNiyazi Səmədov 1951-ci ildə "Azərbaycanda Labrus cinsindən olan taxıl böcəkləri və onlara qarşı mübarizə tədbirləri" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. 1964-cü ildə "Azərbaycanda kənd təsərrüfatı bitkilərinə ziyan verən böcəklərin fauna və biologiyası" mövzusunda doktoruq dissertasiyası müdafiə edib. O, 1971-ci ildə professor elmi adına layiq görülüb. Niyazi Səmədov 1980-ci ildə zoologiya və entomologiya elminin inkişafındakı nailiyyətlərinə və xidmətlərinə görə Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü seçilib.[1]
Niyazi Səmədovun apardığı elmi-tədqiqat işləri, əsasən, böcəklər dəstəsinin öyrənilməsinə, başlıca növlərin bioloji xüsusiyyətlərinin tədqiqinə və ciddi zərər verən növlərə qarşı mübarizə tədbirlərinin elmi əsaslarının hazırlanması və tədbiqi məsələlərinə həsr olunub.[1]
Niyazi Səmədov tərəfindən Azərbaycanda 26 fəsiləyə mənsub 2900 böcək növü aşkar edilib ki, onların 16 növü elm üçün, 43-ü keçmiş SSRİ faunası, 89-u Qafqaz faunası, 760 növü isə Azərbaycanın faunası üçün ilk dəfə qeyd olunub. O, ilk dəfə olaraq 431 növün kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərər verməsini müəyyən edib ki, bunların da 30-u zərərverici kimi ilk dəfə təsdiq edilmişdir.[1]
Alimin "İnsan və biosfera" proqramı əsasında Azərbaycanda entomologiya, torpaq zoologiyası, biosenologiya və bitki mühafizəsinə dair aparılan elmi-tədqiqat işlərinin təşkili və inkişafı, həmçinin də elmi kadrların hazırlanmasında böyük xidməti olub. Onun hazırladığı taxıl, meşə və bəzək bitkilərinin başlıca zərərvericilərinə qarşı mübarizə tədbirləri respublikanın xalq təsərrüfatında tədbiq olunub.[1]
Professor Niyazi Səmədov 200-dən çox elmi məqalənin, 5 monoqrafiyanın, 6 elmi-kütləvi kitabçanın və 3 ixtiranın müəllifidir. Onun rəhbərliyi altında 7 doktorluq və 40-a yaxın namizədlik dissertasiyası hazırlanıb və müdafiə olunub. Alimin 8 əsəri Avstriya, İngiltərə, Almaniya, Fransa və Çexoslovakiyada çap olunub.[1]
Niyazi Səmədov elmi kitabça və məcmuələrin redaktoru olub. O, ASE və qırmızı kitabın müəlliflərindən biridir. O, dəfələrlə keçmiş SSRİ-nin müxtəlif şəhərlərində (Bakı, Kiyev, Moskva, Voronej, Sankt-Peterburq və s.), Fransa, Polşa və Çexoslovakiyada entomologiya və torpaq zoologiyası üzrə keçrilmiş Beynəlxalq konqreslərdə, qurultay, konfrans və sinpoziumlarda məruzələr edib.[1]
Vəfatı
redaktəNiyazi Səmədov 23 may 1989-cu ildə Bakıda vəfat edib.[1]
Mükafatları
redaktə- "Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi" fəxri adı;
- II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni;
- 8 medal [1]
İstinadlar
redaktəXarici keçidlər
redaktə- Arxivləşdirilib 2015-05-07 at the Wayback Machine