Nizami Mürsəlov

Nizami İbrahim oğlu Mürsəlov (13 mart 1961, Əsrik Cırdaxan, Tovuz rayonu) — Azərbaycan alimi, ARETN-nin akademik Yusif Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun İcraçı direktoru, texnika elmləri doktoru, Dosent.

Nizami Mürsəlov
Nizami İbrahim oğlu Mürsəlov
Doğum tarixi	13 mart 1961(1961-03-13) (63 yaş)
Doğum yeri	Əsrik Cırdaxan, Tovuz rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Elm sahəsi	kimya
Elmi dərəcəsi	texnika elmləri doktoru
Elmi adı	Dosent
İş yeri	ARETN akad. Y.H.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu
Təhsili	S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti (indiki Bakı Dövlət Universiteti)
Mükafatları

Ümumi məlumatlar

Nizami İbrahim oğlu Mürsəlov 1961-ci il mart ayının 13-də Azərbaycan Respublikasının Tovuz rayonunun Əsrik Cırdaxan kəndində kəndində müəllim ailəsində anadan olmuşdur. N. İ. Mürsəlov 1968–1976-cı illərdə Tovuz rayonunun Əsrik Cırdaxan kənd orta məktəbində, 1976–1978-ci illərdə Tovuz rayonunun Bozalqanlı kənd orta məktəbində təhsil almışdır. 1979-cu ildə S. M. Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti (indiki Bakı Dövlət Universiteti) kimya fakültəsinə daxil olmuş və 1984-cü ildə universiteti bitirdikdən sonra AMEA-nın akademik Y. H. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutununda (NKPİ) əmək fəaliyyətinə başlamışdır.

1989-cu ildə akademik Y. H. Məmmədəliyev adına NKPİ-nin aspiranturasına qəbul olmuş və 1994-cü ilə kimi oranın aspirantı olmuşdur.

Nizami Mürsəlov 1997-ci ildə "Alkilaminospirtlər, sintetik və təbii naften turşuları əsasında kompozisiya tərkibli hidrogen-sulfid korroziyası ingibitorlarının alınması" mövzusunda ("02.00.13 — Neft kimyası" ixtisası üzrə) dissertasiya işini müvəffəqiyyətlə müdafiə etmiş və kimya elmləri namizədi elmi dərəcəsi almışdır.

1984–2019-cu illər ərzində N. İ. Mürsəlov NKPİ-nin "Korroziya İnhibitorları və konservasiya materialları" laboratoriyasında baş laborant, kiçik elmi işçi, elmi işci, böyük elmi işci, aparıcı elmi işçi, "Neft və neft emalı məhsullarının analizi" laboratoriyasında laboratoriya müdirı vəzifələrində çalışmışdır. N. İ. Mürsəlov 2019–2021-ci illərdə AMEA-nın akademik Y. H. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun elmi katibi vəzifəsində çalışmışdır. Nizami Mürsəlov 2021-ci ildən Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi akademik Y. H. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun icraçı direktoru vəzifəsində çalışır.

Nizami Mürsəlov 2020-ci ildə "Naften turşuları və alkilaminlərin amidləri və imidazolinlərinin korroziya inhibitoru kimi tədqiqi" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş və "Neft kimyası" ixtisasında texnika elmləri elm sahəsi üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsi ("2314.01 — Neft kimyası" ixtisası üzrə) almışdır. Ailəlidir, 2 qızı var.

Nizami Mürsəlov Birinci Qarabağ müharibəsi veteranıdır. 1992-ci ildə Birinci Qarabağ müharibəsində könüllü olaraq iştirak etmiş, əvvəl taqım, sonra isə bölük komandiri kimi torpaqlarımızın işğaldan azad olunması uğrunda döyüşlərdə iştirak etmişdir.

Əsas elmi nailiyyətləri

Nizami Mursəlov 1985-ci ildə Moskva səhərinə keçmiş SSRİ Elmlər Akademiyası Fiziki Kimya İnstitutuna elmi təcrübə mübadiləsinə göndərilmiş, metal materialların korroziyadan mühafizəsi istiqamətində elmi tədqiqat işləri aparmışdır. O, Rusiyada Fiziki Kimya İnstitutunda və Azərbaycanda Neft Kimya Prosesləri İnstitutunda yaradılmış korroziya inhibitorlarının keçmiş SSRİ-də yeganə olan "Vakuum Cenereytors" istehsalı olan "Eskalab" qurğusunda rentgen elektron spektroskopiya üsulu ilə səthdə əmələ gətirdikləri örtük təbəqələrinin tərkibini analiz etmiş, onun apardığı tədqiqatların nəticələri azot tərkibli korroziya inhibitorlarının təsir mexanizmləri barədə ümumi fikrin yaranmasında mühüm rol oynamışdır.

N. İ. Mürsəlov olefinlərin epoksidləşməsi yolu alkilaminspirtlər, alkilaminspirtlərin müxtəlif turşularla komplekslərinini sintez etmiş, onların turş mühitlərdə korroziyaya və bakteriyalara qarşı yüksək mühafizə xassələrinin olduğunu müəyyənləşdirmişdir.

O, bitki yağlarından ayrılmış turşuların, təbii neft turşularının, doymuş və doymamış, sintetik neft turşularının (C15–C17) fərdi üzvi turşuların alkilaminlərlə amidoaminlərini və imidazolinlərini, trietilentetraminlə reaksiyaları əsasında bis-amidoaminlər və bis-imidazolinlərini sintez etmiş, bu birləşmələrin karbonat turşusu və hidrogen-sulfid korroziyasından yüksək mühafizə qabiliyyətinə malik olduqlarını müəyyən etmişdir. Trietilentetramin, tiokarbamid və üzvi turşular əsasında tioimidazolidinamidlər sintez etmiş, bu birləşmələrin tərkibində karbon qazı və hidrogen-sulfid saxlayan mühitlərdə korroziya inhibitorları və metal konstruksiyaların, kənd təsərrüfatı texnikasının, hərbi texnikanın korroziyadan mühafizəsində konservasiya məhlulları kimi tətbiqinin mümkünlüyünü göstərilmişdir.

İmidazolin, bis-imidazolin, tioimidazolidinamid birləşmələrinin təsir mexanizminin tədqiqi istiqamətində aparılmış işlər, bu birləşmələırin əsasında neft-kimya sənayesində istifadə olunan qurgu və avadanlıqların mühafizəsində yeni kompleks təsirə malik inhibitorların yaratmagın mümkünlüyünü göstərmişdir.

Kadr hazırlığı

• Hal-hazırda 2 elmlər doktorantının və 1 fəlsəfə doktorantının rəhbəridir.

Elmi — təşkilati fəaliyyəti

• NKPİ-nin Kiçik Elmi Şurasının üzvü (2012–2018-ci illərdə) olmuşdur.
• NKPİ-nin Elmi Şurasının 2019–2021-ci illərdə elmi katibi olmuşdur.
• NKPİ-nin Elmi Şurasının üzvüdür (2019-cu ildən)
• ARETN MKPİ-nin nəzdində fəaliyyət göstərən ED 1.17 Dissertasiya Şurasının üzvü (2022–2023)
• ARETN MKPİ-nin nəzdində fəaliyyət göstərən ED 1.17 Dissertasiya Şurasının sədr müavinidir (2023-cü ildən)

Pedaqoji fəaliyyəti

N. İ. Mürsəlov 2008–2014-cü illərdə Xəzər Universitetinin nəzdində olan "Dünya" məktəbində kimya fənnindən dərs keçmişdir.

Nizami Mürsəlov Suraxanı rayon icra hakimiyyəti, rayonun Heydər Əliyev mərkəzi və Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu arasında bağlanmış müqavilə əsasında 2017–2019-cu illərdə rayonun aztəminatlı ailələrindən olan məktəblilərə təmannasız olaraq kimya məşğələləri keçib və bu şagirdlərin bir qismi kimya yönümlü ixtisaslara qəbul olunub. Suraxanı Rayon İcra Hakimiyyəti Nizami Mürsəlovu Fəxri fərmanla təltif edib.

N. İ. Mürsəlov 2017–2023-cü illərdə Y. H. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun magistraturasında "Konservasiya mayeləri və korroziyaya qarşı inhibitorlar", "Neft məhsullarının səmərəli idarə olunması və istifadə edilməsi" və "Kimyəvi ekoloji tədqiqatlarda eksperimental metodlar" fənnlərini tədris edib. 2023-cü ildən isə Bakı Ali Neft Məktəbində "Konservasiya mayeləri və korroziyaya qarşı inhibitorlar", "Neftin emala hazırlanması" və "Neft və qaz emalı xaricdə" fənnlərini tədris edir.

Elmi Tədqitatlar

Dəfələrlə beynəlxalq forumlarda və konfranslarda Azərbaycan elmini təmsil etmişdir.

Çapdan çıxmış elmi əsərlərin ümumi sayı 142 (Onlardan 57-si məqalə, 73-ü tezis, 4-ü kitab, 2-si müəlliflik şəhadətnaməsi, 5-i patentdir). Xaricdə çıxmış elmi əsərlərin sayı 39-dur.

Təltif və mükafatları

N. İ. Mürsəlov 2019-cu ildə Azərbaycan Təhsil Nazirliyinin "Azərbaycan Respublikası qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanı ilə təltif olunmuşdur.

Əsas elmi əsərləri

1. Abbasov V. M., Rzayeva N. S., Talıbov A. H., İsmayılov T. A., Əfəndiyeva L. M., Məmmədov S. Ə., Mürsəlov N. İ. İnhibitor təsirli tərkib // Azərbaycan Patenti, i 2020 0014, Qərar 12.05.2020.
2. Abbasov V. M., Mikayılova Ə. C., Mursalov N. İ., Səfərov C. T., Hümbətov F. Y., Mehdiyeva R. N., Düzdavan X. R. Geotermal sistemlərdə avadanlıqların korroziyadan və duzçökmədən mühafizəsi // Chemical Problems. 2019, No4(17), p.622–625 10.32737/2221-8688-2019-4-622-625.
3. Aghazada Y. J., Abbasov V. M., Abdullayev S. E., Mursalov N. İ., Yolchuyeva U. J. Investigation of the inhibitory-bactericidal effect of amidoamine-based inorganic complexes against microbiological and atmospheric corrosion // Pol. J. Chem. Tech., 2020, Vol. 22, No3, pp.29–37.
4. Yolchuyeva U. J., Jafarova R. A., Abbasov V. M., Mursalov N. İ., Hajiyeva G. A., Ibragimova R. A. Processes of chemical transformations in heavy aromatic hydrocarbons of the Surakhan oil under the action of UV rays// Journal of Physics, England, Conference Series 2022, 2064 012108.
5. Mursalov N. I., Kangarlı A. A., Hasanov E. K., Agamalıyeva D. B., Alızada R. A., Ahmedova T. N., Gasımov V. J., Azızbaylı. E. I. Assessment of synthesized amidoamine's bactericidal properties in solutions of different viscosity // German International Journal of Modern Science, 2023, № 50, p.7–8.
6. Mursalov N. I., Duzdaban K. R. Synthesis of a multifunctional corrosion inhibitor from the reaction of hexamethylenediamine and oleic acid in ratio of 12 and its investigation as an inhibitor for CO₂ corrosion // The scientific heritage, 2023, № 126, pp. 12–15.
7. Abbasov V. M., Mursalov N. I., Rasulov C. K., Mammadov J. S., Afandiyeva L. M., Mukhtarova G. S., Asadova R. A . Obtaining plant growth regulators on the basis of corn oil acids // PPOR, Vol. 24, No. 4, 2023, pp. 631–638.
8. Mammadova K. A., Mursalov N. İ., Rahimov R. A., Ahmadova G. A. Inhibitory effect of cocogem surfactants based on C₁₈ carboxylic acids on corrosion of carbon mild steel in CO2 medium//Arab J SCİ Eng, 49, 8383–8397, 2024.
9. Vagif M. Abbasov, Nizami I. Mursalov, Durna B. Aghamaliyeva, Khayala R. Duzdaban, Nigar Sh. Rzayeva, Hasan A. Ahmadov. Study of the effectiveness of a mild steel corrosion inhibitor in H2S medium // Processes of Petrochemistry and Oil Refining, Vol. 25, No. 2, 2024, pp.366–375.
10. Vagif M. Abbasov, Elton A. Mammadov, Nasrin K. Dadashova, Nizami I. Mursalov, Durna B. Aghamaliyeva, Ayaz M. Mammadov. The inhibition efficiency of nitrated cottonseed oil on corrosion of mild carbon steel in CO2 medium // PPOR, Vol. 25, No. 3, 2024, pp. 631–640.

Kitablar

1. Реагенты и продукты для нефтяной, газовой, нефтеперерабатывающей и нефтехимической промышленностей. Аббасов В.М., Алиева Л.И., Мурсалов Н.И., Абдуллаев Е.Ш., Талыбов А.Г., Исмайлов Т.А., Мамедханова С.А., Агамалиева З.З., Рзаева Н.Ш., Исмайлов И.Т., Эфендиева Л.М. Баку – Элм. 2017. 434 s.
2. Azotlu üzvi birləşmələr kimyası. Abbasov A.V., Əliyeva L.İ., Mürsəlov M.İ., Əfəndiyeva L.M., Ağazadə Y.C., Tağıyava A.M., Rzayeva N.Ş. Bakı: Beynəlxalqkitab. 2021. 204 s.
3. Kimyanın nəzəri əsaslarının suallara cavablarla izahı. Abbasov V.M., Abbasov M.M., Mürsəlov M.İ., Tağiyeva A.M., Abbaszadə S.M. Bakı: Elm. 2022. – 400 s.
4. Korroziya problemləri, onların həllində inhibitorlar, konservasiya mayeləri və sürtkülərinin rolu. Mürsəlov M.İ., X.R.Düzdaban. Bakı- "Elm"-2024.