Nobel Fondu (isveç. Nobelstiftelsen) 1900-cü ildə Alfred Nobelin vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş xüsusi fond və təşkilatdır. Fondun əsas məqsədi Nobel Mükafatlarının maliyyələşdirilməsi və idarə olunmasını təmin etməkdir. Nobel Fondu Stokholmda yerləşir və İsveç qanunvericiliyinə uyğun olaraq fəaliyyət göstərir.[2][3]
| Nobel Fondu | |
|---|---|
 | |
 | |
| Yaranma tarixi | 29 iyun 1900, 1900[1] |
| Mərkəzi | |
| Qurucusu | |
| nobelprize.org/nobel_org… | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
redaktəAlfred Nobel 1895-ci ildə vəsiyyətində sərvətinin böyük bir hissəsinin elm, ədəbiyyat və sülh sahəsindəki nailiyyətlərə görə mükafatlandırılmasına sərf edilməsini istəmişdir. Onun ölümündən sonra 1900-cü ildə Nobel Fondu rəsmi olaraq təsis edilmiş və mükafatların təqdim olunmasına başlamışdır.[4][5]
Vikianbarda Nobel Fondu ilə əlaqəli mediafayllar var.
Qalan konvertasiya edilə bilən əmlakımın hamısı aşağıdakı kimi qəbul ediləcək:
Kapital mənim icraçılarım tərəfindən qiymətli kağızlara yatırılacaq və faizləri hər il əvvəlki ildə bəşəriyyətə ən böyük fayda verənlərə mükafat şəklində bölüşdürüləcək bir fond təşkil edəcək. Sözügedən maraq beş bərabər hissəyə bölünəcək və bunlar aşağıdakı kimi paylanacaq: bir hissə fizika sahəsində ən mühüm kəşf və ya ixtira etmiş şəxsə; bəziləri ən mühüm kimyəvi kəşfi və ya təkmilləşdirməni edəcək şəxsə; bəziləri fiziologiya və ya tibb sahəsində ən mühüm kəşfi edəcək şəxsə; Onlardan bəziləri ədəbiyyat sahəsində idealist təmayüllü ən görkəmli əsəri ortaya qoyacaq şəxsə həsr olunub; bəziləri isə xalqlar arasında qardaşlıq, daimi orduların ləğvi və ya ixtisarı, sülh konqreslərinin təşkili və təşviqi üçün ən çox və ya ən yaxşı işi görənlərə.
Fizika və kimya üzrə mükafatlar İsveç Elmlər Akademiyası tərəfindən veriləcək; Stokholmdakı Karolinska İnstitutunun fizioloji və ya tibbi tədqiqatları üçün; Stokholmdakı Akademiya tərəfindən ədəbiyyat üzrə; və Norveç Stortingi tərəfindən seçiləcək beş nəfərdən ibarət komitə tərəfindən sülh tərəfdarlarının təmin edilməsi. Açıq deyirəm ki, mükafatlar verilərkən namizədlərin milliyyətinə fikir verilməməlidir ki, skandinaviyalı olsun, olmasın, ən layiqli adam mükafatı alsın.
---
--
Alfred Nobel, Nobel Foundu
Struktur
redaktəFondun idarə heyəti müxtəlif sahələr üzrə təcrübəli şəxslərdən ibarətdir. Mükafatlar isə aşağıdakı təşkilatlar tərəfindən təqdim edilir:
- İsveç Kral Elmlər Akademiyası – Fizika və Kimya üzrə Nobel Mükafatları
- Karolinska İnstitutu – Fiziologiya və ya Tibb üzrə Nobel Mükafatı
- İsveç Akademiyası – Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatı
- Norveç Nobel Komitəsi – Sülh üzrə Nobel Mükafatı
Maliyyələşdirmə
Nobel Fondu Alfred Nobelin sərvəti hesabına qurulmuş və onun vəsiyyətinə əsasən idarə olunan investisiyalar vasitəsilə maliyyələşdirilir. Fond maliyyə bazarlarında investisiya fəaliyyəti apararaq öz aktivlərini qoruyur və artırır. Mükafatların dəyəri və digər xərclər məhz bu investisiyalardan əldə edilən gəlirlər hesabına ödənilir.
Mirası və Əhəmiyyəti
Nobel Fondu dünya miqyasında elmin, ədəbiyyatın və sülhün inkişafına böyük töhfə vermişdir. Nobel Mükafatları hər il təqdim edilir və qaliblər insanlığın rifahına verdikləri töhfələrə görə tanınır. Fondun fəaliyyəti elmin və mədəniyyətin inkişafına böyük təsir göstərmiş və Nobel adı qlobal miqyasda prestij simvoluna çevrilmişdi
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ ROR Data. v1.19 2023. doi:10.5281/ZENODO.7644942
- ↑ "Nobel Fondu". www.britannica.com (ingilis). 2015-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-23.
- ↑ "Nobel Fondu Haqqında" (ingilis). "Nobel Foundation". 2024-02-15 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Alfred Nobelin Sanremodakı son illəri". www.nobelprize.org (ingilis). 2023-12-08 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Tarixi şəxsiyyət: Alfred Nobel (1833-1896)". www.bbc.co.uk (ingilis). 2019-12-27 tarixində arxivləşdirilib.