Nyurba ulusu

Nyurba ulusu
Nyurba ulusu
Bayraq	Gerb
	63°28′00″ şm. e. 118°19′00″ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya;
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	25 may 1930
Sahəsi	52.400 km²;
Saat qurşağı	Yakutsk vaxtı[d];
Əhalisi
Əhalisi	22.997 nəf. (2023);
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Nyurba ulusu (saxa Ньурба улууһа) — Rusiya Federasiyası, Saxa Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Respublikanın ən böyük sənaye, mədəni və inzibati uluslarından biridir. İnzibati mərkəzi Nyurba şəhəridir.

Coğrafiyası

Rayonun sahəsi 52,4 min km²-dir. Şimaldan cənuba doğru uzunluğu 275 km, qərbdən şərqə isə 187 km-dir.

Rayon şimalda Olenyok ulusu, şərqdə Yuxarı Vilyoy ulusu, cənub və cənub-qərbdən Suntar ulus və şimal-qərbdən Mirnı ulusu ilə həmsərhəddir.

Təbii şərait

Ulus Mərkəzi Yakut düzənliyində yerləşir. Vilyoy çayı rayon ərazisi boyunca axır. Burada ona Marxa, Tyuken və Iıatta çayları birləşir.

Yanvar ayının orta temperaturu −36 ... ...38 ° C, iyul + 16 ... + 18 ° C təşkil edir. Yağıntının illik miqdarı 200-250 mm-dir.

Tarixi

Müasir sərhədlər daxilində ulıus 9 yanvar 1930-cu ildə Meqejek rayonu olaraq qurulur. 1938-ci ildə Meqejek rayonu Nyurba rayonu olaraq adlandırılır. 1963-cü ildə Nyurba və Suntar rayonları Leninski rayonunda birləşdirilir. 1965-ci ildə Suntar rayonu Leninski rayonundan ayrılır. Saxa Respublikası (Yakutiya) Ali Sovetinin 5 fevral 1992-ci il tarixli qərarı ilə Leninski rayonu Nyurba rayonu adlandırılır.

Əhalisi

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Nyurba şəhəri) ulus əhalisinin 40,84 % -i yaşayır.

Yerli özünü idarəetmə

Nyurba ulusu ərazisinə 1 şəhər və 18 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 24 yaşayış məntəqəsi daxildir^[2]^[3].

İqtisadiyyat

Minerallar - brilyant, qızıl, qonur kömür, qiymətli daşlar (agatlar, karnelian, jasper).

Bölgədə ALROSA şirkəti fəaliyyət göstərir 2003-cü ildə dünyada ən böyük olan Nyurba DMK xidmətə girdi. Nyurba Dağ Mədən Kombinatının texniki cəhətdən dünyada analoqu yoxdur.

Nyurba ulusu Yakutiyanın büdcəsi üçün bir donor bölgədir. 2005-ci ildə regional ÜDM 540 milyon ABŞ dolları təşkil etmişdir ki, bu da adambaşına 21 min dollar deməkdir (Avropa ölkələrində eyni göstərici ilə müqayisə olunur).

Nyurba iqtisadiyyatı üçün ən ciddi problemlərdən biri Nyurba bölgəsinin qazlaşdırılmaması, iqtisadi fəaliyyətin bir çox növününü qazancsız hala gətirir.

Tanınmış şəxsləri

Stepan Vasilieviç VasilieV (1896 - 1943) - sovet dövlət xadimi və siyasətçisi, Mərkəzi Komitəsi nəzdindəki Partiya Nəzarət Komissiyasının ağır sənaye qrupunun rəhbəri.

Alexandra Yakovlevna Ovçinnikova (1914 - 2009) - Sovet partiyası, dövlət xadimi, RSFSR Ali Soveti Rəyasət Heyəti sədrinin müavini.

Valeri Afanaseviç Vinokurov^[4] - fizik, Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin məzunu, Nyurba şəhərində anadan olmuşdur. Dünyada ilk dəfə olaraq, passiv müdaxilədən bir radar qoruma sistemi (radar) hazırlamışdır. Rəhbərlik bu ixtiranın əhəmiyyəti barədə aşağıdakı sözlərlə cavab verdi: “1950-1960-cı illərdə V. A. Vinokurovun ixtiralarından biri sayəsində Moskvanı müdafiə edən zenit-raket sistemləri əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırıldı ki, bu da paytaxtı mümkün hava təhlükəsindən etibarlı şəkildə qorumağa imkan verdi."

Nikolay Nikolaeviç Çusovskoy, (1910 - 1977) - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı. İkinci Dünya müharibəsi iştirakçısı, 1-ci Belorusiya Cəbhəsinin 8-ci Mühafizə Ordusunun 57-ci Qvardiya Tüfəng Diviziyasının 172-ci Qvardiya Tüfəng Alayının batalyon komandiri, kapitan.

İstinadlar

[_d48ae709afc3dede-1] Оценка численности населения на 1 января 2023 года по муниципальным районам.

[МОЯ-2] "Закон Республики Саха (Якутия) от 30 ноября 2004 года N 173-З N 353-III «Об установлении границ и о наделении статусом городского и сельского поселений муниципальных образований Республики Саха (Якутия)»". 2019-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-06-28.

[3] "Перечень населённых пунктов, входящих в состав сельских и городских поселений Республики Саха (Якутия)". 2013-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-14.

[4] «Алмазный» ДАР Валерия Винокурова^{[ölü keçid]}

[1]

[2]

[3]

[4]