Oğru qanunu
Oğru qanunu (rus. Воровской закон) həmçinin oğru inancı (rus. воровская вера), oğru kodeksi (rus. воровской кодекс), oğru anlayışı (rus. воровские понятия) və ya oğru düşüncəsi — Sovet İttifaqı dövründə və postsovet məkanında oğrular cəmiyyətində yazılmamış qaydalar və davranış normaları. Bu, cinayətkarların sosial qrupunun dövlətə müxalifət şəraitində təcrid olunması ilə əlaqədar işlənib hazırlanmışdır.
Mənşəyi
redaktə1930-cu illərdə SSRİ-də kriminal elementə və kriminal birliyə qarşı mübarizənin güclənməsi, kollektivləşmə və 1930-cu illərin əvvəllərində baş verən aclıq ilə əlaqədar güclənən kriminal icmalar daha mütəşəkkil dəstələrdə birləşməyə başlamışdılar. Cinayət dünyasının əsas birləşdirici qüvvəsi qeyri-siyasi müxalifət və hakimiyyətə itaətsizlik meyli idi. Onun elitası özlərini inqilabdan əvvəlki Rusiyanın cinayət ənənələrinin keşikçiləri adlandıran "qanuni oğrulara" çevrilmişdir.[1]
Bu baxımdan qanuni oğrular xüsusi davranış kodeksi, öz adət və ənənələrini yaratmışdılar. Bu ənənələrə ailə ilə bağlı olanlar da daxil olmaqla sosial norma və qaydaların tamamilə rədd edilməsi və dövlət qurumları ilə hər cür əməkdaşlığa eyni dərəcədə tam qadağa olunması daxildir. Bura həm onların keçirdikləri kütləvi tədbirlərdə iştirak, həm də cinayətlərin araşdırılmasında məhkəmə-istintaq orqanlarına köməklik formasında əməkdaşlıq daxildir.[2]
1940-cı illərdə bu ənənələr nəticədə bu cinayətkar cəmiyyətin tarixi formada demək olar ki, tamamilə məhv edilməsinə səbəb olmuşdu. İkinci Dünya müharibəsi illərində bir çox "qanuni oğrular" hakimiyyəti qorumaq üçün Qırmızı Orduya qoşulmaq təklifi ilə razılaşmışdılar. Onlar buna görə "qancıqlar" (rus. суки) adlandırılmışdılar. Almaniya üzərində qələbədən sonra QULAQ-lara qayıtmış, burada onlarla kriminal mühitin adət-ənənələrindən dönməyən "oğrular" arasında "qancıq müharibəsi" başlamışdır. Nəticədə hər iki tərəf əhəmiyyətli itkilər vermişdir.[3]
Müddəaları
redaktəOğru qanununda bu icmaya daxil olan "düzgün" (rus. правильный) insanlar tərəfindən icrası məcburi olan bir neçə əsas və sonrakı müddəa var. Ümumilikdə 6 əsas müddəa var:[4]
- "Oğru ideyası"na uyğunluq və dəstək;
- Bir-birinə qarşı dürüst olmaq
- Yeni insanları, əsasən gəncləri cəlb etmək;
- Hüquq-mühafizə orqanlarının və kəşfiyyat orqanlarının qulluqçusu olmaq yolverilməzdir;
- Siyasi fəaliyyətin qadağan edilməsi;
- Cəzaçəkmə müəssisələrində və istintaq təcridxanalarında qanuni oğruların gücünün qurulması .
Yuxarıdakı qanunlardan əlavə qanunlar (anlayışlar) irəli gəlir:
- Hər hansı bir orqanın əmri və çağırışı ilə olmaqdan imtina;
- Heç vaxt sübut verməmək;
- Heç vaxt günahı etiraf etməmək;
- Zonada asayişi "saxlamaq", yəni münaqişələri həll etmək, mübahisə və intriqaların, bıçaqlanmaların və s. qarşısını almaq;
- Cəza kamerası üçün təchizat yaratmaq;
- Oğruların sərvətinin, yəni bütün məhkumlardan, məhbuslardan və digər şəxslərdən yığılan xəracın artırılması;
- Valideynlərə (xüsusilə anaya) hörmət etmək;
- Gənclərə "düzgün" həyatı öyrətmək, "düzgün anlayışlar"ın nə olduğunu izah etmək;
- Heç vaxt yaşayış yerində qeydiyyatdan keçməmək;
- Oğrular arasında kart oyunu ədalətli olmalıdır;
- Hiyləgərdən qisas almağın qadağan edilməsi;
- Özününkündən oğurlamamaq;
- Qadınları zorlamamaq.
Bütün bu müddəalardan həbsxana qanunu gəlir. Həbsxanada olarkən oğrular haqqında qanunun müddəalarının tətbiqidir.[5]
- Ümumi obşaka pay ayırmaq;
- Əgər qanuni oğru qaradırsa, ona əl qaldırmamaq. , oğrunun qırmızı olduğunu sübut edilən halda onu aradan qaldırmaq üçün qərar qəbul edilir;
- Böyüklərə hörmət;
- Valideynlərə hörmət;
- Denonsasiyaya qarşı barışmaz münasibət;
- Səbəbsiz olaraq hər kəsdən (xüsusən də həyatdan) bir şey almağın qadağan edilməsi;
- Sübutsuz ittiham irəli sürməyin qadağan edilməsi;
- Hər hansı bir şəkildə təhqirin qadağan edilməsi;
- Ailə dəstəyi;
- Bölmələrə qoşulmamaq, yəni qırmızıya çevrilməmək;
- Özünkündən oğurluq etməmək.
Müasir kriminal mühitdə, 1990-cı illərdəki uzun gərgin və praktiki olaraq nəzarətsiz kriminal vəziyyətdən sonra ("vəhşi 90-cı illər"), cinayətin biznes və siyasətlə birləşdirilməsinin çoxsaylı halları, bir çox islah müəssisələrinin "qırmızı kostyuma" çevrilməsi cinayət mühiti, BTİ-də olduğu kimi, yuxarıda göstərilən qaydalardan yalnız bəziləri həqiqətən məqbul olaraq qalmışdır, yəni:
- Özünkündən oğurluq etməmək.
- Ümumi obşaka pay ayırmaq;
- Denonsasiyaya qarşı barışmaz münasibət.
Cəzalar
redaktəGeri çəkilmə, tabe olmama və ya oğruların qanunlarını və etiqadlarını pozduqlarına görə, likvidasiya da daxil olmaqla, cəzalar tətbiq edilir. Oğruların qanunlarından kənara çıxanlar çox qəddarcasına və qaçılmaz şəkildə cəzalandırılır. Bu, kollektivin yaxşı təşkilatçılığı və birliyinin əsasını təşkil edir. Qanuni oğruların toplantısında verilən cəza qərarı ləğv oluna bilməz və hökmün icrası üçün hər cür səy göstərilir. Bundan başqa, hər bir "düzgün" məhbus (yəni qanuna əməl edən) qəbul edilmiş cəzanı yerinə yetirməyə borcludur.[4] Oğrular üçün qanun üç növ sanksiya nəzərdə tutur. Bu sanksiyalar ancaq "qaydalar" deyilən şeylər nəticəsində qara oğruların yığıncağının qərarı əsasında tətbiq edilə bilər. Qanuni oğruların iclası oğruların qanunlarının pozulub-pozulmadığını və pozuntu baş verərsə, hansı cəzanın veriləcəyini müəyyən edir.[6]
- Xırda qanun pozuntularına və qanundan kənara çıxmalara görə ictimaiyyət içində üzünə şillə vurula bilər. Yalnız ona bərabər şəxs, yəni qanuni oğru onun üzünə şillə vura bilər;
- Böyük hüquqpozmalara görə (əsasən "obşak"ın vəsaitlərinin sui-istifadəsi, etibar edilmiş ərazidə qanunsuzluğa yol verilməsi və s. ilə əlaqədar) oğrunu "talama", yəni oğru statusundan məhrum etmək olar. O, beləlikdə daha aşağı "kişi" (rus. мужик) rütbəsinə endirilir.
- Xüsusi cinayətlərə görə qanuni oğru öldürülə bilər.
İstinadlar
redaktə- ↑ Роулинсон П. Российская организованная преступность: краткая история // Российская организованная преступность: новая угроза? — М., 2000. — С. 75.
- ↑ Роулинсон П. Российская организованная преступность: краткая история // Российская организованная преступность: новая угроза? — М., 2000. — С. 76.
- ↑ Роулинсон П. Российская организованная преступность: краткая история // Российская организованная преступность: новая угроза? — М., 2000. — С. 82.
- ↑ 1 2 Александров Ю. К. Очерки криминальной субкультуры. — М.: Права человека, 2012. — 152 с.
- ↑ Абрамкин В. Ф., Чеснокова В. Ф. Тюремный мир: глазами политзаключённых, 1940—1980-е годы. Издательский дом «Муравей». 1998. 38.
- ↑ Скобликов П. А. Вор в законе // МВД России: энциклопедия. Olma Media Group. 2002. 90–91.
Əlavə ədəbiyyat
redaktə- Козаченко И. Я., Корсаков К. В. Криминология: Учебник / И. Я. Козаченко, К. В. Корсаков. М.: НОРМА-ИНФРА-М. 2011.
- Сидоров А. А. Великие битвы уголовного мира. История профессиональной преступности в Советской России, два тома (1999). М.: Русский бестселлер. 2005.
- Старков О. В. Криминальная субкультура: спецкурс. М.: Wolters Kluwer Russia. 2010. ISBN 978-5-466-00490-8.
- Чалидзе В. Н. Уголовная Россия. М.: Терра. 1990.
- Шушарин И. Бандитский Петербург. Документальные очерки. Т 1. М.: Olma Media Group. 2004.
- Светлана Стивенсон. Жизнь по понятиям. Уличные группировки в России (PDF). М.: Страна Оз. пер. с англ. Юлия Казанцева. 2017 [Gangs of Russia: From the Streets to the Corridors of Power]. ISBN 978-5-906139-12-2.
Xarici keçidlər
redaktə- "Великие битвы уголовного мира, сайт А. Сидорова". zhiganets.tyurem.net. İstifadə tarixi: 2019-01-12.
- "Михайлов Э. Воры в законе. Происхождение". www.tyurem.net. İstifadə tarixi: 2019-01-12.