Oksimoron

Oksimoron (yun. oxymoron - ağıllı dəli) — bir məfhumun əks cəhətlərini ifadə edən iki antonim sözün mənaca qarşılaşdırılıb birləşdirilməsindən yaranan ifadəyə deyilir. Məsələn: ölü canlar, dilənçi milyoner, göz yaşı içində qəhqəhələr, buz baxışlarda hərarət və s.

Təsnifatı

Oksimoron iki antonim sözdən əmələ gəlsə də, həmin əksmənalı sözlər yanaşı işlənərək bir ifadə kimi dərk edilir. Bu ifadələr hadisələrin mahiyyətini, əks və mürəkkəb cəhətlərini açmağa imkan verir, bədii dildə təsir qüvvəsini, məna tutumunu artırır, nitqə emosionallıq verir: ölü — diri, diri — ölü kimi kəskin təzad yaradır. Epitetlə oksimoronun uyğunluğu olsa da, fərqli cəhətləri də vardır; epitetdə təyin edən söz məcazi, oksimoronda isə hər iki söz məcazi olur, epitetdə müqayisə, bənzətmə olduğu halda, oksimoronda qarşılaşdırma asas sayılır. Məsələn: ağlar güləyən, gəliş və gediş. Elə oksimorondan bəzən əsər adlarında istifadə olunur. Məsələn, Lev Tolstoyun "Hərb və sülh" əsərinin adı oksimorondur.

Həmçinin bax

• Antonimlər