Osteoartroz

Osteoartroz və ya osteoartrit (OA) — Oynağın bütün komponentlərinin zədələnməsinə gətirən ələlxüsus: qığırdağların və həmçinin subxondral sümüyün, sinovial qişaların, bağların, kapsulanın, periartikulyar əzələlərin və oxşar bioloji, morfoloji, kliniki əlamətlərlə səciyyələnən müxtəlif mənşəli heterogen xəstəliklər qrupudur.

Osteoartroz
XBT-10	M15, M19, M47
XBT-9	715715
XBT-9-KM	715.3
OMIM	165720
DiseasesDB	9313
MedlinePlus	000423
MeSH	D010003
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Epidemiologiya

Yer kürəsi əhalisi arasında OA tezliyi 20 % hesab olunur, bu da 100 000 əhaliyə 8,2 təsadüf təşkil edir.

Revmatik xəstəliklər arasında OA tezliyi 63–65% təşkil edir . Qadınlar kişilərdən 2 dəfə çox OA xəstələnirlər.

Xəstələnmə daha çox 40–60 yaşlarda rast gəlir, lakin yaşın artması ilə xəstəliyin tezliyi artır, belə ki: OA inkişafı 50 yaşlılarda – 27%, 60 yaşdan yuxarı insanlarda isə artıq –97% təşkil edir. Koksartrozun inkişafında cinslə əlaqə izlənmir; diz oynaqın artrozu daha çox qadınlarda müşahidə olur.

Etiopatogenezi

Endogen amillər:- Yaş, Cins, Skeletin inkişaf defektləri, Irsi meyillik

Ekzogen amillər:- Travmalar, Peşə qabiliyyət, Sport aktivliyi, Artıq bədən kütləsi OA — birinci növbədə — oyanaq qığırdağının xəstəliyidir.

Sağlam insanlarda qığırdaq toxumasında keçən metabolik proseslər: matriks komponentlərinin sintezi və deqradasiyası — tarazılıq vəziyyətdədir.

Bu tarazılığı xondrositlər təmin edir. Formalaşmış qığırdaq damarlarla təmin olur. Xondrositlər sinovial mayedən maddələrin difuziyası hesabına qidalanırlar. Oynağın yüklənməsindən sonra qıda maddələrin difuziyası asanlaşır. Yükləmədə su qığırdaqdan sinovial boşluğuna keçir.

Qığırdaq mübadiləsinin pozulması nəticəsində deqradasiya proseslərin (katabolizm) inkişafı sintez proseslərinə (anabolizm) qarşı üstünlük təşkil edir.

Lokalizasiya

Birincili OA vaxtı oynaq zədələnmələri xarakterik lokalizasiyası ilə səciyyələnir və daha çox skeletin iri oynaqları bu xəstəliyə məruz qalır .

• Diz oynaqları
• Bud-çanaq oynaqları
• Onurğa sütünü

Bir qədər az:

• Distal falangalararası oynaqlar (Geberden düyünləri)
• Proksimal falangalararası oynaqlar (Buşar düyünləri)
• 1-ci əl-darağı falanga oynağı

İnstrumental müayinə

Rentgenoqrafiya:

• Xəstəliyin mərhələsini əsasən Kellgren –Lawrens təsnifatına görə təyin edirlər
• Oynaqların ultrasəs müayinəsi
• Kompüter tomoqrafiyası (KT)
• Osteossintiqrafiya
• Maqnit- rezonans tomoqrafiya (MRT)

Müalicə

Müalicə üsulları

• Qeyri medikamentoz
• Medikamentoz
• Cərrahi

Profilaktika

BİRİNCİLİ

• Uşaq yaşlarından başlamaq:
• yeniyetmə skoliozun inkişafının qabağını almaq,
• yastıayaqlığın korreksiyası
• Böyüklərdə bədən çəkisinin azaltması
• Oynaqların düzgün yükləmə növbələnməsini izləmək
• Bədən tərbiyyəsi

İKİNCİLİ

• Reaktiv sinovitin inkişafına qarşı tədbirlərə riayət etmək: dozalanmış yükləmə; asanlaşmış zəhmət;
• Həsa ilə gəzmək
• Artrozun bazis müalicəsini daimi aparmaq
• Maddələr və ümumi qan dövranın yaxşılaşmasına gətirən ümumi möhkəmləndirən tədbirlər tövsiyə olunur