Padşahın məhəbbəti

Padşahın məhəbbəti (pyes) — Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev pyesi 1921-ci ildə yazmışdır.

Əsər haqqında

Əsər 1923-cü ildə "Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlığı, Ali-Siyasi Maarif İdarəsinin Nəşriyyatı" tərəfindən Bakıda nəşr olunmuşdur. Əsər bir pərdədən ibarətdir. Müəllifin bu əsəri yazmaqda məqsədi feodalizm dövrünün çatışmazlıqlarını yeni yaranmış sosializm cəmiyyətinə izah etməkdir. Əsər Əbdürrəhimbəy Haqverdiyevin sovet dövründə yazdığı ilk əsərlərdən biridir.

Əsərdə ölkəsində qəddar bir padşahın etdiyi haqsızlıqlardan bəhs edilir. O, kənd sakinlərindən Səidin arvadına aşiq olur və öz vəzifəsindən istifadə edərək məqsədinə çatmağa çalışır. Bunun üçün Səidi həbsxanaya salır və ona işgəncə verir. Nəhayət qazıya rüşvət verir və Səidin arvadını alır. Etdiyi bu haqsızlıq Səidin ölümünə səbəb olur.

Əsərin xülasəsi

Hadisələr padşahın sarayında baş verir. Kənddən evli bir qadına aşiq olan padşah sarayında narahat olmağa başlayır. Vəziyyəti öyrənən həyat yoldaşı ona bu sevgidən imtina etməsi üçün yalvarır. Amma padşah həyat yoldaşına deyir ki, sevdiyi qadını almasa, onu hərəmdəki bütün qadınlarla birlikdə öldürəcəkdir. Həyat yoldaşı getdikdən sonra vəzir otağa girib Səidlə danışmağın mümkün olmadığını bildirir. Səid padşahın aşiq olduğu qadının əridir. Zindana atılan Səid həyat yoldaşından boşanmaq fikrində deyil. Bu vəziyyətdən qəzəblənən sultan vəzirdən şəhər qazısına rüşvət verməsini və işləri həll etməsini əmr edir.

Vəzir, padşahın olduğu otağa girib və ona qazının bu problemi həll edə biləcək planı olduğunu söyləyir. Yalnız padşahdan digər otaqda gözləməsini xahiş edir. Padşah getdikdən sonra qazı və vəzir Səidi razı salmağa çalışırlar. Əvvəlcə razılaşmayan Səid, daha sonra qazının hiyləgərliyi ilə kağıza imza atır. Başqa sözlə, istəmədən də olsa öz razılığı ilə həyat yoldaşını üç aylıq padşahla evləndirir. Daha sonra bunu başa düşür, amma artıq hər şey çox gecdir. Bu vəziyyətə dözə bilməyən Səid ölür.

Obrazlar

• Padşah
• Övrəti
• Vəzir
• Tacül-üləma
• Səid
• Təlxək
• Qulam

Əsərin dili və üslub xüsusiyyətləri

"Padşahın məhəbbəti" pyesində müəllif əvvəlki əsərlərində istifadə etdiyi üslubu özündə cəmləşdirmişdir. Yazıçı əsərdə köhnə dövrlərdən bəhs etsə də, tarixi sözlərdən çox az istifadə edir. Bugünkü Azərbaycan türkcəsində istifadə olunmayan ərəb və fars sözlər bunlardır: "Bimərrə", "fövrən", "müncər", "vəcihəl", "bəşərt", "mürtəkib", "talaq" və b.

Əsərdə müəllif çox olmasa da, jarqon sözlərə də yer verir. Bu tip sözlər xarakterlərdən daha çox padşahın dilindən səslənir: “Gəda”, “əbləh”, “namərburt”, “rədd ol”.