Papaların siyahısı
Roma Papaları - Latınca : "ata" mənasını verən papa sözündən qaynaqlanan bu ad, bəzi kilsələr tərəfindən yüksək ruhani liderlərini izah etmək üçün istifadə edilmiş və zamanla Roma Katolik Kilsəsinin dünyadakı rəhbərinə müraciət etməyə başlandı. Papa Sirik'in imtiyazından bəri rəsmi olaraq Roma Katolik Kilsəsinin rəhbəri üçün istifadə olunur.
Müqəddəs Pyotr Bazilikasında cənazə mərasimləri olan Papaların siyahısı
Herman Kontrakt, bəlkə də papaları siyahıya alan ilk tarixçi idi. Onun siyahısı 1049-cu ildə 154-cü Papa IX Leo ilə bitir. Bu siyahını nəzərə alsaq, bu gün papa olan Papa Fransisk 268-ci papadır. Papa. Rəsmi Papa siyahısı olmasa da, Vatikan tərəfindən nəşr olunan Annuario Pontificio ("Papa salnamələri") ən nüfuzlu siyahı sayılır. Annuario Pontificio siyahısında Papa Fransisk 266-cı Papadır
XX əsrdə siyahıda bir neçə dəyişiklik edildi. Antipapa Xristofor uzun müddət qanuni bir Papa olaraq tanınırdı. Papa olmuş Stefan 1961-ci ilə qədər II Stefan adı ilə rəsmi olaraq Papa olaraq qəbul edildi və sonra siyahıdan silindi.
Birinci minillikRedaktə
I əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 30/33 - 29.06.67 | Müqəddəs Pyotr | 1 |
| 67 - 23.09.76 | Lin | 2 |
| 76 - 26.04.88 | Klet | 3 |
| 88 - 97 | I Klement | 4 |
| 97 - 27.10.105 | Evarist | 5 |
II əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 105 - 03.05.115 | I Aleksandr | 6 |
| 115 - 03.04.125 | I Sikst | 7 |
| 125 - 05.01.136 | Telesfor | 8 |
| 136 - 11.01.140 | Higin | 9 |
| 140 - 11.07.155 | I Piy | 10 |
| 155 - 20.04.166 | Aniset | 11 |
| 166 - 22.04.175 | Soter | 12 |
| 175 - 26.05.189 | Eleuter | 13 |
| 189 - 28.07.199 | I Viktor | 14 |
| 199 - 20.12.217 | Zeferin | 15 |
III əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 218 - 222 | I Kallist | 16 |
| 222 - 230 | I Urban | 17 |
| 21.07.230 - 28.09.235 | Pontian | 18 |
| 21.11.235 - 03.01.236 | Anter | 19 |
| 10.01.236 - 20.01.250 | Fabian | 20 |
| 06.03.251 - İyun 253 | Kornel | 21 |
| 25.06.253 - 05.03.254 | I Luki | 22 |
| 12.03.254 - 02.08.257 | I Stefan | 23 |
| 30.08.257 - 06.08.258 | II Sikst | 24 |
| 22.07.259 - 26.12.268 | Dionis | 25 |
| 05.01.269 - 30.12.274 | I Feliks | 26 |
| 04.01.275 - 07.12.283 | Eutihijan | 27 |
| 17.12.283 - 22.04.296 | Kai | 28 |
| 30.06.296 - 25.10.304 | Marselin | 29 |
IV əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 27.05.304 - 16.01.309 | I Marsel | 30 |
| 18.04.309 - 17.08.310 | Euseb | 31 |
| 02.07.311 - 11.01.314 | Miltad | 32 |
| 31.01.314 - 31.12.335 | I Silvestr | 33 |
| 18.01.336 - 07.10.336 | Mark | 34 |
| 06.02.337 - 12.04.352 | I Yuli | 35 |
| 17.05.352 - 24.09.366 | Liberi | 36 |
| 01.10.366 - 11.12.384 | I Damas | 37 |
| 15.12.384 - 26.11.399 | Sirik | 38 |
| 27.11.399 - 19.12.401 | I Stas | 39 |
V əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 22.12.401 - 12.03.417 | I İnnokenti | 40 |
| 18.03.417 - 26.12.418 | Zosim | 41 |
| 28.12.418 - 04.09.422 | I Bonifas | 42 |
| 10.10.422 - 27.07.432 | I Selestin | 43 |
| 31.07.432 - 19.08.440 | III Sikst | 44 |
| 29.09.440 - 10.11.461 | I Leo | 45 |
| 19.11.461 - 29.02.468 | Hilar | 46 |
| 03.03.468 - 10.03.483 | Simp | 47 |
| 13.03.483 - 25.02.492 | III Feliks | 48 |
| 01.03.492 - 21.11.496 | I Gelasi | 49 |
| 24.11.496 - 19.11.498 | II Stas | 50 |
| 22.11.498 - 19.07.514 | Simmak | 51 |
VI əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 20.07.514 - 06.08.523 | Hormis | 52 |
| 13.08.523 - 18.05.526 | I İoann | 53 |
| 12.07.526 - 20.09.530 | IV Feliks | 54 |
| 20.09.530 - 17.11.532 | II Bonifas | 55 |
| 02.01.533 - 08.05.535 | II İoann | 56 |
| 13.05.535 - 22.04.536 | I Aqapit | 57 |
| 08.06.536 - 11.03.537 | Silveri | 58 |
| 29.03.537 - 07.06.555 | Vigili | 59 |
| 16.04.556 - 04.03.561 | I Pelaq | 60 |
| 17.07.561 - 13.07.574 | III İoann | 61 |
| 02.06.575 - 30.07.579 | I Benedikt | 62 |
| 26.11.579 - 07.02.590 | II Pelaq | 63 |
| 03.09.590 - 12.03.604 | I Qriqori | 64 |
VII əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 13.09.604 - 22.02.606 | Sabinijan | 65 |
| 17.02.607 - 10.11.607 | III Bonifas | 66 |
| 25.08.608 - 08.05.615 | IV Bonifas | 67 |
| 19.10.615 - 08.11.618 | I Deodat | 68 |
| 23.12.619 - 23.10.625 | V Bonifas | 69 |
| 27.10.625 - 12.10.638 | I Onori | 70 |
| 28.05.640 - 02.08.640 | Severi | 71 |
| 24.12.640 - 12.11.642 | IV İoann | 72 |
| 24.11.642 - 14.05.649 | I Teodor | 73 |
| 05.07.649 - 17.06.653 | I Martin | 74 |
| 10.08.654 - 02.06.657 | I Yevqen | 75 |
| 30.07.657 - 27.01.672 | Vitalian | 76 |
| 11.04.672 - 16.06.676 | II Deodat | 77 |
| 02.11.676 - 11.04.678 | Dono | 78 |
| 27.06.678 - 10.01.681 | Aqato | 79 |
| 17.08.681 - 03.07.683 | II Leo | 80 |
| 26.06.684 - 08.05.685 | II Benedikt | 81 |
| 23.07.685 - 02.08.686 | V İoann | 82 |
| 21.10.686 - 21.09.687 | Konon | 83 |
| 15.12.687 - 08.09.701 | I Serj | 84 |
VIII əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 30.10.701 - 11.01.705 | VI İoann | 85 |
| 01.03.705 - 18.10.707 | VII İoann | 86 |
| 15.01.708 - 04.02.708 | Sisinni | 87 |
| 25.03.708 - 09.04.715 | Konstantin | 88 |
| 19.05.715 - 11.02.731 | II Qriqori | 89 |
| 18.03.731 - 28.11.741 | III Qriqori | 90 |
| 03.12.741- 15.03.752 | Zakari | 91 |
| 23.03.752 - 25.03.752 | Papa olmuş Stefan | --- |
| 26.03.752 - 26.04.757 | II Stefan | 92 |
| 29.05.757 - 28.06.767 | I Pavel | 93 |
| 07.08.767 - 24.01.772 | III Stefan | 94 |
| 09.02.772 - 25.12.795 | I Adrian | 95 |
| 27.12.795 - 12.06.816 | III Leo | 96 |
IX əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 12.06.816 - 24.01.817 | IV Stefan | 97 |
| 25.01.817 - 11.02.824 | I Paskal | 98 |
| 08.05.824 - 27.08.827 | II Yevqen | 99 |
| 01.09.827 - 10.10.827 | Valentin | 100 |
| 20.12.827 - 25.01.844 | IV Qriqori | 101 |
| 25.01.844 - 07.01.847 | II Serj | 102 |
| 10.04.847 - 17.07.855 | IV Leo | 103 |
| 29.09.855 - 07.04.858 | III Benedikt | 104 |
| 24.04.858 - 13.11.867 | I Nikolay | 105 |
| 14.12.867 - 14.12.872 | II Adrian | 106 |
| 14.12.872 - 16.12.882 | VIII İoann | 107 |
| 16.12.882 - 15.05.884 | I Marin | 108 |
| 15.05.884 - Sentyabr 885 | III Adrian | 109 |
| Sentyabr 885 - 14.09.891 | V Stefan | 110 |
| 06.10.891 - 04.04.896 | Formos | 111 |
| 11.04.896 - 26.04.896 | VI Bonifas | 112 |
| 22.05.896 - Avqust 897 | VI Stefan | 113 |
| Avqust 897 - Noyabr 897 | Roman | 114 |
| Dekabr 897 - 20.12.897 | II Teodor | 115 |
| Yanvar 898 - 26.03.900 | IX İoann | 116 |
X əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| May 900 - İyul 903 | IV Benedikt | 117 |
| İyul 903 - Sentyabr 903 | V Leo | 118 |
| 29.01.904 - 14.04.911 | III Serj | 119 |
| Aprel 911 - İyun 913 | III Stas | 120 |
| Avqust 913 - Mart 914 | Lando | 121 |
| Mart 914 - May 928 | X İoann | 122 |
| May 928 - Dekabr 928 | VI Leo | 123 |
| 03.02.929 - 15.03.931 | VII Stefan | 124 |
| 20.03.931 - Yanvar 936 | XI İoann | 125 |
| 03.01.936 - 13.07.939 | VII Leo | 126 |
| 14.07.939 - Oktyabr 942 | VIII Stefan | 127 |
| 30.10.942 - May 946 | II Marin | 128 |
| 10.05.946 - 08.11.955 | II Aqapit | 129 |
| 16.12.955 - 14.05.964 | XII İoann | 130 |
| 22.05.964 - 23.06.964 | V Benedikt | 131 |
| 23.06.964 - 01.03.965 | VIII Leo | 132 |
| 01.10.965 - 06.09.972 | XIII İoann | 133 |
| 19.01.973 - İyul 974 | VI Benedikt | 134 |
| Oktyabr 974 - 10.07.983 | VII Benedikt | 135 |
| Dekabr 983 - 20.08.984 | XIV İoann | 136 |
| 06.08.985 - 01.04.996 | XV İoann | 137 |
| 03.05.996 - 18.02.999 | V Qriqori | 138 |
| 02.04.999 - 12.05.1003 | II Silvestr | 139 |
İkinci minillikRedaktə
XI əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 16.05.1003 - 06.11.1003 | XVII İoann | 140 |
| 25.12.1003 - 18.07.1009 | XVIII İoann | 141 |
| 31.07.1009 - 12.05.1012 | IV Serj | 142 |
| 21.05.1012 - 09.04.1024 | VIII Benedikt | 143 |
| 19.04.1024 - 20.10.1032 | XIX İoann | 144 |
| 22.10.1032 - Sentyabr 1044 | IX Benedikt | 145 |
| 13.01.1045 - 10.03.1045 | III Silvestr | 146 |
| 10.03.1045 - 01.05.1045 | IX Benedikt
(2-ci dəfə) |
147 |
| 05.05.1045 - 20.12.1046 | VI Qriqori | 148 |
| 24.12.1046 - 09.10.1047 | II Klement | 149 |
| 08.11.1047 - 17.07.1048 | IX Benedikt
(3-cü dəfə) |
150 |
| 17.07.1048 - 09.08 1048 | II Damas | 151 |
| 12.02.1049 - 19.04.1054 | IX Leo | 152 |
| 13.04.1055 - 28.07.1057 | II Viktor | 153 |
| 02.08.1057 - 29.03.1058 | IX Stefan | 154 |
| 06.12.1058 - 27.07.1061 | II Nikolay | 155 |
| 01.10.1061 - 21.04.1073 | II Aleksandr | 156 |
| 22.04.1073 - 25.05.1085 | VII Qriqori | 157 |
| 24.05.1086 - 16.09.1087 | III Viktor | 158 |
| 12.03.1088 - 29.07.1099 | II Urban | 159 |
| 13.08.1099 - 21.01.1118 | II Paskal | 160 |
XII əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 24.01.1118 - 28.01.1119 | II Gelasi | 161 |
| 02.02.1119 - 13.12.1124 | II Kallist | 162 |
| 15.12.1124 - 13.02.1130 | II Onori | 163 |
| 14.02.1130 - 24.07.1143 | II İnnokenti | 164 |
| 26.09.1143 - 08.03.1144 | II Selestin | 165 |
| 12.03.1144 - 15.03.1145 | II Lukio | 166 |
| 15.03.1145 - 08.07.1153 | III Yevqen | 167 |
| 09.07.1153 - 03.12.1154 | IV Stas | 168 |
| 04.12.1154 - 01.09.1159 | IV Adrian | 169 |
| 07.09.1159 - 30.08.1181 | III Aleksandr | 170 |
| 01.09.1181 - 25.11.1185 | III Lukio | 171 |
| 25.11.1185 - 20.10.1187 | III Urban | 172 |
| 21.10.1187 - 17.12.1187 | VIII Qriqori | 173 |
| 19.12.1187 - 25.03.1191 | III Klement | 174 |
| 10.04.1191 - 08.01.1198 | III Selestin | 175 |
| 08.01.1198 - 16.07.1216 | III İnnokenti | 176 |
XIII əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 18.07.1216 - 18.03.1227 | III Onori | 177 |
| 19.03.1227 - 22.08.1241 | IX Qriqori | 178 |
| 25.10.1241 - 10.11.1241 | IV Selestin | 179 |
| 25.06.1243 - 07.12.1254 | IV İnnokenti | 180 |
| 12.12.1254 - 25.05.1261 | IV Aleksandr | 181 |
| 29.08.1261 - 02.10.1264 | IV Urban | 182 |
| 05.02.1265 - 29.12.1268 | IV Klement | 183 |
| 29.11.1268 - 01.09.1271 | Papa olmayıb | --- |
| 01.09.1271 - 10.01.1276 | X Qriqori | 184 |
| 21.01.1276 - 22.06.1276 | V İnnokenti | 185 |
| 11.07.1276 - 18.08.1276 | V Adrian | 186 |
| 16.09.1276 - 20.05.1277 | XXI İoann | 187 |
| 25.11.1277 - 22.08.1280 | III Nikolay | 188 |
| 22.02.1281 - 29.03.1285 | IV Martin | 189 |
| 02.04.1285 - 03.04.1287 | IV Onori | 190 |
| 15.02.1288 - 04.04.1292 | IV Nikolay | 191 |
| 04.04.1292 - 05.07.1294 | Papa olmayıb | --- |
| 05.07.1294 - 13.12.1294 | V Selestin | 192 |
| 24.12.1294 - 11.10.1303 | VIII Bonifas | 193 |
XIV əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 22.10.1303 - 07.07.1304 | XI Benedikt | 194 |
| 05.06.1305 - 20.04.1314 | V Klement | 195 |
| 20.04.1314 - 07.08.1316 | Papa olmayıb | --- |
| 07.08.1316 - 04.12.1134 | XXII İoann | 196 |
| 20.12.1334 - 25.04.1342 | XII Benedikt | 197 |
| 07.05.1342 - 06.12.1352 | VI Klement | 198 |
| 18.12.1352 - 12.09.1362 | VI İnnokenti | 199 |
| 28.09.1362 - 19.12.1370 | V Urban | 200 |
| 30.12.1370 - 26.03.1378 | XI Qriqori | 201 |
| 08.04.1378 - 15.10.1389 | VI Urban | 202 |
| 02.11.1389 - 01.10.1404 | IX Bonifas | 203 |
XV əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 17.10.1404 - 06.11.1406 | VII İnnoketi | 204 |
| 30.11.1406 - 04.07.1415 | XII Qriqori | 205 |
| 04.07.1415 - 11.11.1417 | Papa olmayıb | --- |
| 11.11.1417 - 20.02.1431 | V Martin | 206 |
| 03.03.1431 - 23.02.1447 | IV Yevqen | 207 |
| 06.03.1447 - 24.03.1455 | V Nikolay | 208 |
| 08.04.1455 - 06.08.1458 | III Kallist | 209 |
| 19.08.1458 - 14.08.1464 | II Piy | 210 |
| 30.08.1464 - 26.07.1471 | II Pavel | 211 |
| 09.08.1471 - 12.08.1484 | IV Sikst | 212 |
| 29.08.1484 - 25.07.1492 | VIII İnnokenti | 213 |
| 11.08.1492 - 18.08.1503 | VI Aleksandr | 214 |
XVI əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 22.09.1503 - 18.10.1503 | III Piy | 215 |
| 01.11.1503 - 21.02.1513 | II Yuli | 216 |
| 09.03.1513 - 01.12.1521 | X Leo | 217 |
| 09.01.1522 - 14.09.1523 | VI Adrian | 218 |
| 19.11.1523 - 25.09.1534 | VII Klement | 219 |
| 13.10.1534 - 10.11.1549 | III Pavel | 220 |
| 07.02.1550 - 29.03.1555 | III Yuli | 221 |
| 09.04.1555 - 01.05.1555 | II Marsel | 222 |
| 23.05.1555 - 18.08.1559 | IV Pavel | 223 |
| 25.12.1559 - 09.12.1565 | IV Piy | 224 |
| 07.01.1566 - 01.05.1572 | V Piy | 225 |
| 13.05.1572 - 10.04.1585 | XIII Qriqori | 226 |
| 24.04.1585 - 27.08.1590 | V Sikst | 227 |
| 15.09.1590 - 27.09.1590 | VII Urban | 228 |
| 05.12.1590 - 16.10.1591 | XIV Qriqori | 229 |
| 29.11.1591 - 30.12.1591 | IX İnnokenti | 230 |
| 30.01.1592 - 03.03.1605 | VIII Klement | 231 |
XVII əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 01.04.1605 - 27.04.1605 | XI Leo | 232 |
| 16.05.1605 - 28.01.1621 | V Pavel | 233 |
| 09.02.1621 - 08.07.1623 | XV Qriqori | 234 |
| 06.08.1623 - 29.07.1644 | VIII Urban | 235 |
| 15.09.1644 - 07.01.1655 | X İnnokenti | 236 |
| 07.04.1655 - 22.05.1667 | VII Aleksandr | 237 |
| 20.06.1667 - 09.12.1669 | IX Klement | 238 |
| 29.04.1670 - 22.07.1676 | X Klement | 239 |
| 21.09.1676 - 12.08.1686 | XI İnnokenti | 240 |
| 06.10.1689 - 01.02.1691 | VIII Aleksandr | 241 |
| 12.07.1691 - 27.09.1700 | XII İnnokenti | 242 |
XVIII əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 23.12.1700 - 19.03.1721 | XI Klement | 243 |
| 08.05.1721 - 07.03.1724 | XIII İnnokenti | 244 |
| 29.05.1724 - 23.02.1730 | XIII Benedikt | 245 |
| 12.07.1730 - 06.02.1740 | XII Klement | 246 |
| 17.08.1740 - 03.05.1758 | XIV Benedikt | 247 |
| 06.07.1758 - 02.02.1769 | XIII Klement | 248 |
| 19.05.1769 - 22.09.1774 | XIV Klement | 249 |
| 15.02.1775 - 29.08.1799 | VI Piy | 250 |
XIX əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 14.04.1800 - 20.08.1823 | VII Piy | 251 |
| 28.09.1823 - 10.02.1829 | XII Leo | 252 |
| 31.03.1829 - 30.11.1830 | VIII Piy | 253 |
| 02.02.1831 - 01.06.1846 | XVI Qriqori | 254 |
| 16.06.1846 - 07.02.1878 | IX Piy | 255 |
| 20.02.1878 - 20.07.1903 | XIII Leo | 256 |
XX əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 04.08.1903 - 20.08.1914 | X Piy | 257 |
| 03.09.1914 - 22.01.1922 | XV Benedikt | 258 |
| 06.02.1922 - 10.02.1939 | XI Piy | 259 |
| 02.03.1939 - 09.11.1958 | XII Piy | 260 |
| 28.11.1958 - 03.06.1963 | XXIII İoann | 261 |
| 21.06.1963 - 06.08.1978 | VI Pavel | 262 |
| 26.08.1978 - 28.09.1978 | I İoann Pavel | 263 |
| 16.10.1978 - 02.04.2005 | II İoann Pavel | 264 |
Üçüncü minillikRedaktə
XXI əsrRedaktə
| Hakimiyyət illəri | Ad | № |
|---|---|---|
| 19.04.2005 - 28.02.2013 | XVI Benedikt | 265 |
| 13.03.2013 - h.h | Fransisk | 266 |
Papaların nömrələnməsinə dair qeydlərRedaktə
Yuxarıdakı siyahıdakı bir neçə anomaliyanın izahına ehtiyac var:
- II Feliks (356-357), VII Bonifas (974, 984-985), XVI İoann (997-998), X Benedikt (1058-1059) və V Aleksandr (1409-1410) antipapalar sayıldıqları üçün bu siyahıya daxil edilməyib.
- II Feliks keçilərək, Feliks adlı Papaların nömrələnməsi düzəldildi. Hər halda, Bir çox siyahıda hələ III Feliks və IV Feliks adlı papalar var. Bundan əlavə V Feliks adlı bir antipapa var.
- Saylama sistemində XI əsrdə meydana gələn qarışıqlığa görə, XX İoann adlı bir Papa heç vaxt olmayıb.
- Müqəddəsləşdirilmədən ölən Papa olmuş Stefan 1960-dan əvvəl siyahıda yer almasına baxmayaraq 1961-ci ildən bu yana Vatikan siyahısında deyil.
- 1281-ci ildə Simon de Brion Papa olanda Martin adını qəbul etdi. O dövrdə I Marin və II Marin bir səhv səbəbi ilə II Martin və III Martin kimi xatırlandı və buna görə səhv olaraq Simon de Brion IV Martin olmuşdur .
- 974-cü illərdə Papa olduğu deyilən II Dono heç vaxt mövcud olmamışdır. Bu inam, dominusun (lord) xüsusi bir ad olub olmadığı mübahisələrinin nəticəsidir.
- Papa Yohan'nın (855-858) (qadın Papa) adı papalar siyahısından çıxarıldı.
- Antipapa XXIII İoann'ın vəziyyəti yüz illərdir qeyri-müəyyən idi və nəticədə 1958-ci ildə "Ancelo Cüzeppe Ronkalli" özünə XXIII İoann adını verdi və mübahisəyə son qoyuldu. Antipapa XXIII İoann'nın qalıntıları Florensiyada tapılmışdır.
Həmçinin baxRedaktə
Xarici KeçidlərRedaktə
- PopeChart.com-da Papa siyahısı, (ing.)
- Katolik Ensiklopediyası 25 Mayıs 2012 tarihinde , (ing.)
- Giga-Katolik Məlumat, (ing.)