Parafin disperqatorları

Parafin disperqatorları soyuq şəraitdə saxlanma zamanı tərkibində depressor aşqarları olan yanacaqların təbəqələşməsinin qarşısını almaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Ümumi məlumat

Artıq qeyd olunub ki, bu şəraitdə yanacaqda iki faza əmələ gəlir: açıq rəngli üst təbəqə və parafinlərlə zəngin bulanıq təbəqə. Hər iki təbəqə hərəkətlidir, lakin yanacaq üstdən götürülürsə, mühərriyin işə salınması və işləməsi (bu hissədə yanacağın setan ədədinin az ola bilməsinə baxmayaraq) normal olur. Əgər yanacaq alt hissədən götürülürsə mühərrik işə düşmür və ya düzgün işləmir. Disperqatorlar təbəqələşmənin qarşısını ala bilər. Bundan əlavə parafin disperqatorlarının özlərinin donma temperaturuna az təsir etməsinə baxmayaraq, onlar depressorların effektiv qatılığını 1,5 dəfə azaltmağa imkan verir.

Qeyd etmək lazımdır ki, parafin disperqatorları nisbətən yeni növ aşqarlardır. Bu aşqarların yaradılması haqqında ilk dəfə olaraq Exxon Chem.şirkəti 1989-cu ildə məlumat vermişdi. Disperqatorların depressor aşqarlarla kompozisiyalarının üstünlükləri və nöqsanları az tədqiq olunmuşdur. N.N.Xvostenkonun apardığı bir sıra tədqiqatlara görə depressor və disperqator, eləcə də onların kompozisiyada nisbəti düzgün seçildikdə yanacaqların stabilliyi uzun müddətə artırıla bilər.

Təsir prinsipi

Parafin disperqatorları ilk dəfə işlənib hazırlanarkən belə bir ideyadan istifadə olunmuşdu: əmələ gələn kristalların səthində elektrik yükü yaradılır ki, onun da hesabına kristallar bir-birindən uzaqlaşır və daha iri topa əmələ gəlmir. Bu məqsədlə aşqar molekullarına uyğun funksioanl qruplar, məsələn aminlər daxil edilir. Parafin disperqatorlarıının təsir mexanizmi haqqında ətraflı məlumat yoxdur. Bundan əlavə bir çox disperqatorların tərkibi istehsalçılar tərəfindən məxfi saxlanılır.

Effektlilik göstəriciləri

Sedimentasiya davamlılığı aşağı temperaturlarda saxlanma zamanı yanacağın təbəqələşmə qabiliyyətini göstərir. Onu ВНИИНП üsulu ilə təyin etmək olar. Üsula görə yanacağın 100 sm 3 ölçülü silindrdə 12 saat ərzində −10°С temperaturda saxlanması zamanı alt təbəqənin həcmi ölçülür. Bu təbəqə nə qədər az olsa, təbəqələşmə bir o qədər geç gedir və davamlılıq bir o qədər yüksək olur.

Çeşid

Rusiyada bir neçə xarici parafin disperqatoru tədqiq olunmuş və tətbiqinə icazə veilmişdir. Bu aşqarların dəqiq tərkibi məlum deyil. Bu aşqarlar depressorlarla kompozisiyada istifadə olunur, eyni zamanda müəyyən olunmuşdur ki, hər yanacaq növü üçün depressor-disperqator kompozisiyasının arzuolunan effektin müşahidə edildiyi optimal qatılığı var. Məsələn, yalnız Keroflux-3283 + Keroflux-3217 kompozisiyası soyuq şəraitdə ДЗп-15/-25 yanacağının saxlanması zamanı əmələ gəlmiş aşağı təbəqənin son filtrlənmə temperaturuna müsbət təsir göstərmişdir. Keroflux-5486 + Keroflux-3217 kompozisiyasının iştirakı ilə effekt müşahidə olunmamış, Keroflux-3283 + Keroflux-3480 kompozisiyası antoqonizmə səbəb olmuşdur.

Mənbə

А. М.Данилов. Применение присадок в топливах. Санкт-Петербург: Химиздат, 2010