Vikipediya

Pir Məhəmməd Gəncəvi

Pir Məhəmməd Gəncəvi[1] — Azərbaycanlı sufi xəlvəti şeyxi, yazıçı, şair.[2]

Pir Məhəmməd XVI əsrin I yarısında Səfəvi şahı I Təhmasibin dövründə Qarabağda yaşamış xəlvəti şeyxlərindən biridir. “Qara Pirim” və “Qara Şeyx” deyə də tanınan Pir Məhəmməd sufi şeyxi Şəms Təbrizinin nəslindəndir. Pir Məhəmməd Şeyx Əbdülqaffarın xəlifəsidir.[2]

Şeyxin nəticəsi Feyzullah əfəndi Osmanlı dövlətində ən ali vəzifələrdən hesab olunan şeyxülsilamlığa yüksəlib, sultanın övladlarının müəllimi olub. Özündən sonra iki oğlu Mustafa əfəndi və Mürtəza əfəndi də şeyxülislam kimi Osmanlı dövlətinin ictimai-siyasi fəaliyyətində yaxından iştirak ediblər. Hazırda Millət Kitabxanası İstanbul şəhərinin Fateh rayonunda Pir Məhəmmədin nəticəsi Feyzullah əfəndinin külliyəsində yerləşir. Kitabxanada ayrıca Feyzullah əfəndi əlyazma kolleksiyası var. “Mənaqibnamə”nin Türkiyə nüsxəsi həmin kolleksiyadadır. Feyzullah əfəndi bununla yanaşı, nəslinin şəcərəsini tanıdan “Silsilənamə” risaləsi də qələmə alıb.[3]

“Mənaqibnamə”də Şeyx Qubad və Şeyx Mənsur kimi bir çox övliyaların adları çəkilir, onlar haqqında hekayələr verilir. “Mənaqibnamə”nin ikinci əsas tərəfi Qarabağın XVI əsri əhatə edən oba, kənd, çay, dərə, dağ kimi toponimlərinin adının çəkilməsidir.[2]

Mənaqibnamə

redaktə

“Miras” Mədəni İrsin Öyrənilməsinə Kömək İctimai Birliyi Azərbaycan Respublikasının Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondunun maliyyə yardımı ilə "Qarabağlı Pir Məhəmmədin “Mənaqibnamə”si" kitabını 2021-ci ildə "Elm və təhsil" nəşriyyatında çap etdirib.[3]

Kitabın müəllifləri tarix üzrə fəlsəfə doktoru Fariz Xəlilli və Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun Türkdilli əlyazmaların tədqiqi şöbəsinin elmi işçisi Şəhla Xəlillidir. Kitabın elmi məsləhətçisi akademik Teymur Kərimli, elmi redaktoru professor Qafar Cəbiyev, rəyçisi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nəzakət Məmmədlidir.[3]

Kitabda Pir Məhəmməd Gəncəvinin həyatı və təsəvvüfi fəaliyyətindən bəhs olunub. Onun haqqında yazılmış "Mənaqibnamə" əsərinin nüsxələri tekstoloji təhlil edilib. Türkiyə nüsxəsi transfoneliterasiya olunub və mətn sadələşdirilib. Mənqibələrdə adı çəkilən XVI əsrdə Qarabağda yaşamış şəxslər və mövcud olan toponimlər tədqiq edilib. Kitabda Türkiyə, Bakı və Duruca nüsxələrinin fotofaksimiləsi yerləşdirilib.[3]

Müəlliflər bildirir ki, Qarabağın, Ağdamın, Qarapirimlinin, onun türbəsinin azad olunması ilə kitabın nəşri üst-üstə düşüb.[3]

Əsərin tədqiqi üçün İstanbul Millət Əlyazma Əsərlər Kitabxanasında, AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda və Qəbələ rayonu Duruca kənd sakini Ruslan Məmmədovun şəxsi kolleksiyasındakı nüsxələrdən istifadə edilib.[3]

Həmçinin bax

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Cəlil Cavanşir. "Türk alim: "Bakuvinin davamçıları Afrikada da var"". Kulis.az (az.). 2024-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-16.
  2. ↑ 1 2 3 ""Qarabağlı Pir Məhəmmədin "Mənaqibnamə"sinin nəşri" layihəsi həyata keçirilir". Azərtac.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Yeni nəşr: Qarabağlı Pir Məhəmmədin "Mənaqibnamə"si". Azərtac. 2022-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-16.

Xarici keçidlər

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Pir_Məhəmməd_Gəncəvi&oldid=7854931"