Proqram təminatı prosesi

Proqram təminatı prosesi (ing. Software development process) — bir proqramın ideyadan tam hazır məhsula çevrilməsi üçün keçirilən mərhələlər daxildir. Bu mərhələlər ardıcıl olaraq proqram təminatının tərtibindən istifadəyə verilməsinə qədər hər addımı əhatə edir.^[1]

Əsas mərhələləri

Tələblərin toplanması və təhlili
- İlk addım istifadəçilərin və müştərilərin ehtiyaclarını anlamaqdır. Tələblər təhlil edilir və proqram təminatının məqsədləri dəqiqləşdirilir.
- Bu mərhələdə layihənin əhatəsi, funksionallıqları və məhdudiyyətləri müəyyən olunur.
Planlaşdırma
- Layihə resursları, vaxt və büdcə planlaşdırılır. Eyni zamanda layihənin təhvil-təslim mərhələləri və icra qrafiki müəyyənləşdirilir.
- Komanda tərkibi və onların vəzifələri təyin olunur.^[2]
Dizayn
- Layihənin texniki dizayn mərhələsi başlayır. Burada sistemin arxitekturası, məlumat bazası dizaynı və interfeys (UI/UX) dizaynı hazırlanır.
- Sistem məntiqi və məlumat axınları planlaşdırılır.
Kodlaşdırma (inkişaf)
- Proqram təminatının kodlanması baş verir. Bu mərhələdə inkişafçılar təyin olunmuş tələblərə və dizayna əsaslanaraq funksionallıqları yaradır.
- Əsas məqsəd proqramın tələblərə uyğun işləyən, optimallaşdırılmış və etibarlı bir şəkildə yazılmasıdır.
Test etmə
- Proqram təminatında tapıla biləcək səhvlərin aradan qaldırılması üçün müxtəlif növ testlər keçirilir (məsələn, funksional testlər, performans testləri, təhlükəsizlik testləri və s.).^[3]
- Hər hansı bir problem aşkar edilərsə, bu mərhələdə düzəlişlər edilir.
İstifadəyə verilmə
- Proqram təminatı hazır olduqda və bütün testlərdən uğurla keçdikdə, istifadəçilərə çatdırılır. Bu mərhələ proqramın müştəri tərəfindən istifadə olunmağa başlanmasını təmin edir.
- Bu mərhələdə lazımi quraşdırmalar, sazlama və sistemdə yerləşdirilmə həyata keçirilir.
Saxlanma və dəstək
- İstifadəyə verildikdən sonra proqram təminatına dəstək və yeniləmə prosesi başlayır. İstifadəçilərin yeni tələbləri əsasında proqramın yenilənməsi, səhvlərin aradan qaldırılması və performansın təkmilləşdirilməsi davam edir.
Geri əlaqə və təkmilləşdirmə
- İstifadəçilərdən alınan geri əlaqələr əsasında proqram daim təkmilləşdirilir. Bu da proqram təminatının keyfiyyətini yüksəltmək və daha yaxşı istifadəçi təcrübəsi yaratmaq üçün vacibdir.^[4]

Bu mərhələlərə riayət etməklə, proqram təminatı daha effektiv və keyfiyyətli şəkildə hazırlanır.

Prototipləşdirmə

Proqram təminatının prototipləşdirilməsi prototiplərin yaradılmasını, yəni hazırlanmaqda olan proqramın natamam versiyalarını nəzərdə tutur.

Əsas prinsiplər bunlardır:^[5]

Prototipləşdirmə ayrıca, tam inkişaf metodologiyası deyil, tam metodologiya kontekstində (məsələn, artımlı, spiral və ya sürətli tətbiq inkişafı (RAD) kimi) spesifik xüsusiyyətlərin sınaqdan keçirilməsinə yanaşmadır.
Layihəni daha kiçik seqmentlərə bölmək və inkişaf prosesi zamanı dəyişiklikləri asanlaşdırmaqla layihənin xas riskini azaltmaq cəhdləri.^[6]
Müştəri bütün inkişaf prosesində iştirak edir, müştərinin son tətbiqi qəbul etmə ehtimalını artırır.
Bəzi prototiplər atılacağı gözləntiləri ilə hazırlansa da, bəzi hallarda prototipdən işləyən sistemə qədər inkişaf mümkündür.

Səhv problemləri həll etməmək üçün əsas biznes probleminin əsas anlayışı lazımdır, lakin bu, bütün proqram metodologiyaları üçün doğrudur.^[7]

İstinadlar

↑ Geoffrey Elliott. Global Business Information Technology: an integrated systems approach. Pearson Education. 2004. səh. 87.
↑ Suryanarayana, Girish. "Software Process versus Design Quality: Tug of War?". IEEE Software. 32 (4). 2015: 7–11. doi:10.1109/MS.2015.87.
↑ Paul M. Duvall; Steve Matyas; Andrew Glover. Continuous Integration: Improving Software Quality and Reducing Risk. Addison-Wesley Professional. 2007. ISBN 978-0-321-33638-5.
↑ Booch, Grady. Object Oriented Design: With Applications. Benjamin Cummings. 1991. səh. 209. ISBN 9780805300918. İstifadə tarixi: August 18, 2014.
↑ Whitten, Jeffrey L.; Lonnie D. Bentley, Kevin C. Dittman. (2003). Systems Analysis and Design Methods. 6th edition. ISBN 0-256-19906-X.
↑ Markus Rerych. "Wasserfallmodell > Entstehungskontext". Institut für Gestaltungs- und Wirkungsforschung, TU-Wien (German). April 16, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 28, 2007.
↑ Conrad Weisert. "Waterfall methodology: there's no such thing!". August 2, 2022 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

[Ell04-1] Geoffrey Elliott. Global Business Information Technology: an integrated systems approach. Pearson Education. 2004. səh. 87.

[ieeesw-2] Suryanarayana, Girish. "Software Process versus Design Quality: Tug of War?". IEEE Software. 32 (4). 2015: 7–11. doi:10.1109/MS.2015.87.

[CI0-3] Paul M. Duvall; Steve Matyas; Andrew Glover. Continuous Integration: Improving Software Quality and Reducing Risk. Addison-Wesley Professional. 2007. ISBN 978-0-321-33638-5.

[4] Booch, Grady. Object Oriented Design: With Applications. Benjamin Cummings. 1991. səh. 209. ISBN 9780805300918. İstifadə tarixi: August 18, 2014.

[WBD04-5] Whitten, Jeffrey L.; Lonnie D. Bentley, Kevin C. Dittman. (2003). Systems Analysis and Design Methods. 6th edition. ISBN 0-256-19906-X.

[6] Markus Rerych. "Wasserfallmodell > Entstehungskontext". Institut für Gestaltungs- und Wirkungsforschung, TU-Wien (German). April 16, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 28, 2007.

[7] Conrad Weisert. "Waterfall methodology: there's no such thing!". August 2, 2022 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]