Pulay
Pulay — belə taxılan erzyan xalq qadın geyimi elementi.
_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC%D0%B5.jpg)
Təsviri redaktə
Ənənəvi erzyan xalq qadın geyimi Mordoviyanın bir çox kəndində və respublikadan kənarda erzyanların məskunlaşdığı ərazilərdə qorunub saxlanılmışdır. Müasir dövrdə tətillər və əhəmiyyətli hadisələr münasibətilə geyilir. Bu günə çatan kostyumlar anadan qızlara ötürülür.[1]
Qadın kostyumu adətən ağ parçadan tikilirdi və pulay adlı kəmərlə bağlanmış uzun ağ köynəkdən ibarət idi. Etəyi qolsuz kaftan tipində yaxalı qırmızı və ya mavi döşlük tamamlayırdı. Kostyuma adətən balıqqulağından istifadə edilərək naxış verilirdi.[2] Eyni zamanda, pulay erzyan qızının ayrılmaz bir hissəsi idi. Qız onu yeniyetməlikdəykən geyinməyə başlayırdı və qocalığa qədər geyinırdı.
Pulay toxunmuş kəmər-mütəkkədir, onu adətən at saçından və yunundan istehsal edirlər, onun çəkisi üç kiloqramdan beş kiloqrama qədər dəyişə bilər. Pulay köynəyin üstündən omba hissəsinə taxıılır.[2] Pulay iki növə ayırd edilir: mütəkkəsiz (pulokarks, tsökarks) və mütəkkəli (pulaqay, pulay, pulakş). Onun əsasını uzunluğu 20-30 sm olan düzbucaqlı karton və ya keçə parçası təşkil edir. Ön tərəfi naxışlarla, yastı düymələrlə, balıqqulağıyla, baftayla, mis zəncirlərdən hazırlanmış saçaqla və rəngli muncuqla bəzədilirdi. İplərin dolaşmasını qarşısını almaq üçün pulay xüsusi məhlulla islatılırdı.
Yetkin qadın camaat içərisinə pulaysız çıxa bilməzdi, bu paltarsız çölə çıxmağa bərabər idi. Qadınlar yayda tarlada işləyərkən belə onu çıxarmırdılar. Pulay müqəddəs sehrli məna daşıyırdı və qoruyucu funksiyalarını yerinə yetirirdi: pis göz sıx qara saplarda dolanırdı və qadını sonsuz edə bilmirdi.
Əlavə olaraq, soyuqdəymə və böyrəklərin soyuqlamasının qarşısını alaraq qadınlar üçün istilətmə vasitəsi kimi istifadə edilirdi. Ağır pulay qadın bədənini daha güclü edirdi, bud və baldırları daha yuvarlaqlaşdırırdı.[3]
Parisdəki Ümumdünya sərgisində Makar Yevsevyev tərəfindən gətirilən erzyan qadın kostyumu qızıl medalla mükafatlandırılmışdır,
Qadın dəfn paltarında pulay yox idi.
İstinadlar redaktə
- ↑ "Mordovia is a nationality of people. Mordva characteristic features". gigafox.ru. İstifadə tarixi: 2020-03-28.
- ↑ 1 2 "Набедренное украшение-пулай". www.museum.ru. 2020-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-28.
- ↑ "САМОБЫТНОСТЬ КУЛЬТУРЫ МОРДОВСКОГО НАРОДА". school-science.ru. 2019-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-28.