Qəşəng qayışləçək

Qəşəng qayışləçək (lat. Himantoglossum formosum) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin qayışləçək cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN A2acd + 3bc; C1. Bitki aləmində nadir, relikt Qafqaz üçün endemik növdür. Cinsi formalaşmasında mərkəzi rol oynayan növdür.

Qəşəng qayışləçək
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Qısa morfoloji təsviri redaktə

Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 30-70 sm hündürlükdədir. Aşağı hissədən uzunsov-neştərşəkilli, küt-itiləşmiş yarpaqlıdır. Çiçəkqrupu salxıma bənzərdir, seyrək, çoxçiçəklidir, 30 sm uzunluqğunadır. Çiçəkləri fır-fır, yana əyilmiş, 12-25 ədəddir. Dodaqcıq uzunluğundadır, tərs-pazşəkillidir, fır-fır rənglidir. Yan dodaqcığın pərləri qısadır, uzunsov, küt, ortada yerləşən dilcikşəkilli, yuxarı tərəfdən enliləşmiş, 10- uzunluğundadır. Mahmızı əyilmiş, silindrik, 2 dəfə yumurtalıqdan qısadır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri redaktə

Çiçəkləmə may-iyun aylarına təsadüf edir. Aşağı dağ qurşağından başlayaraq yuxarı dağ qurşağına kimi, meşə və meşə kənarlarında,  kolluqlar arasında, bozqır yaylalarda rast gəlinir.

Yayılması redaktə

Böyük Qafqazın  Quba hissəsi (Qusar rayonu), Lənkəranın dağlıq ərazilərində rast gəlinir 

Ehtiyatının dəyişilmə səbəbləri redaktə

Kök yumrularının səhləb almaq üçün istifadə edilir.

Sayı və tendensiyası redaktə

Populyasiyası çox nadirdir. İtmə təhlükəsi altındadır.

Becərilməsi redaktə

Azərbaycanın Botanika İnstitutunun Botanika bağında (Bakı) becərilir.

Məhdudlaşdırıcı amillər redaktə

Yaşayış ərazisinin deqradasiyası, otarılma, tapdalanma müşahidə olunur.

Mühafizə tədbirləri redaktə

Bəzək bitkisi kimi becərilməli və təbii populyasiyası mühafizə olunmalıdır.

Yayılması redaktə

BQ Quba sahəsi, Xəzər sahili ovalığının rayonlarında aşağı dağ qurşağından yuxarı dağ qurşağına kimi yayılmışdır. Meşə və meşə kənarlarında, kolluqlar arasında, bozqır yaylalarda rast gəlinir.

Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabına daxil edilmiş nadir növdür.

İstinadlar redaktə

Həmçinin bax redaktə