Qəşəng süsən

Qəşəng süsən (lat. Iris elegantissima) — süsənkimilər (Iridaceae) fəsiləsindən bitki növü.

Qəşəng süsən
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Qəşəng süsən
Beynəlxalq elmi adı
Iris iberica subsp. elegantissima Fed. & Takht., 1972
Şəkil axtarışı NCBI   292539

Poçt markası (1993).

Elmi adı - Iris elegantissima D. Sosn. 

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür.

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu qısa, sürünən, gövdə 20 sm hündürlükdədir, 1 iri təpə çiçəyi var. Yarpaqları boz-göyümtül, dar-xətvari, bəzən oraqvari əyilmiş, gövdədən qısadır. Təpə yarpaqları otşəkilli-pərdəlidir, gövdədən qısadır. Çiçəkyanlığının borucuğu uzun, silindrvaridir. Çiçəkyanlığının xarici tərəfi 6 sm-ə qədər uzunluqda, aşağı dartılmış, tünd boz, tünd – qəhvəyi ləkəli damarlı, ortada iri tünd – qəhvəyi ləkə var. Daxili tərəf dikdurandır, bir neçə xarici tərəfə keçən ağımtıl, sarı-tüstüvari fonda bənövşəyi damarlıdır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləməsi iyun ayındadır. Kökümsov və toxum vasitəsilə çoxalır. Quru, daşlı-çınqıllı yamaclarda və yovşanlı yarımsəhralarda yayılmışdır. Kseromezofitdir. Dekorativ bitkidir.

Yayılması

Naxçıvan MR (Sədərək rayonunun aşağı və orta dağ qurşaqlarında)

Sayı və tendensiyası

Populyasiyalarına kiçik sahələrdə, nadir hallarda rast gəlinir. Azalır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen amillər (növün yığılması, otarılma)

Mühafizə tədbirləri

Xüsusi qorunma tədbirləri yoxdur. Yasaqlıqların yaradılması vacibdir. 

Naxçıvan – Sədərək kəndi ətrafında. Azərbaycandan kənarda – Ermənistan, İranda yayılmışdır. Aşağı və orta dağlıq qurşaqlarının quru, daşlı, cınqıllı yamaclarında bitir. Nəzərə çarpacaq dərəcədə azalmaqdadır.

Çoxalması

Toxumla və vegetativ yolla çoxalır. Çiçəkləyən bitkilərin toplanması, kök yumruların gəmirəcilər tərəfindən yeyilməsi bitkinin sayının azalmasına səbəb olmuşdur. Azərbaycan Botanika İnstitutunun Botanika bağında becərilir. Xüsusi mühafizə tədbirlər hazırlanmamışdır.