Qəşəng süsən
Qəşəng süsən (lat. Iris elegantissima) — süsənkimilər (Iridaceae) fəsiləsindən bitki növü.
| Qəşəng süsən | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Qəşəng süsən |
||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
Elmi adı - Iris elegantissima D. Sosn.
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür.[1]
Qısa morfoloji təsviri redaktə
Çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu qısa, sürünən, gövdə 20 sm hündürlükdədir, 1 iri təpə çiçəyi var. Yarpaqları boz-göyümtül, dar-xətvari, bəzən oraqvari əyilmiş, gövdədən qısadır. Təpə yarpaqları otşəkilli-pərdəlidir, gövdədən qısadır. Çiçəkyanlığının borucuğu uzun, silindrvaridir. Çiçəkyanlığının xarici tərəfi 6 sm-ə qədər uzunluqda, aşağı dartılmış, tünd boz, tünd – qəhvəyi ləkəli damarlı, ortada iri tünd – qəhvəyi ləkə var. Daxili tərəf dikdurandır, bir neçə xarici tərəfə keçən ağımtıl, sarı-tüstüvari fonda bənövşəyi damarlıdır.[2]
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri redaktə
Çiçəkləməsi iyun ayındadır. Kökümsov və toxum vasitəsilə çoxalır. Quru, daşlı-çınqıllı yamaclarda və yovşanlı yarımsəhralarda yayılmışdır. Kseromezofitdir. Dekorativ bitkidir.[2][3][4]
Yayılması redaktə
Naxçıvan MR (Sədərək rayonunun aşağı və orta dağ qurşaqlarında)[2][3][5][6]
Sayı və tendensiyası redaktə
Populyasiyalarına kiçik sahələrdə, nadir hallarda rast gəlinir. Azalır.[6]
Məhdudlaşdırıcı amillər redaktə
Antropogen amillər (növün yığılması, otarılma)[7]
Mühafizə tədbirləri redaktə
Xüsusi qorunma tədbirləri yoxdur. Yasaqlıqların yaradılması vacibdir.
Naxçıvan – Sədərək kəndi ətrafında. Azərbaycandan kənarda – Ermənistan, İranda yayılmışdır. Aşağı və orta dağlıq qurşaqlarının quru, daşlı, cınqıllı yamaclarında bitir. Nəzərə çarpacaq dərəcədə azalmaqdadır.[1]
Çoxalması redaktə
Toxumla və vegetativ yolla çoxalır. Çiçəkləyən bitkilərin toplanması, kök yumruların gəmirəcilər tərəfindən yeyilməsi bitkinin sayının azalmasına səbəb olmuşdur. Azərbaycan Botanika İnstitutunun Botanika bağında becərilir. Xüsusi mühafizə tədbirlər hazırlanmamışdır.
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 2017-05-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-27.
- ↑ 1 2 3 Флора Азербайджана, 1952
- ↑ 1 2 Azərbaycan SSR-in Qırmızı kitabı, 1989
- ↑ Ибадлы О.В. 2005
- ↑ Salayeva Z.K., 2006
- ↑ 1 2 Naxçıvan MR-in Qırmızı Kitabı, 2010
- ↑ Hacıyev V.C., İbrahimov Ə.Ş., 1981