Qafqaz nəfəsotu

Qafqaz nəfəsotu
Elmi təsnifat
XƏTA: parentrang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Qafqaz nəfəsotu
Beynəlxalq elmi adı

Ümumi yayılması

redaktə

Şərqi Avropada, Zaqafqaziyada, Qazaxstanda, Şimali Qafqazda və Qərbi Sibirin cənubunda yayılmışdır.

Azərbaycanda yayılması

redaktə

Yabanı halda Kiçik Qafqazın mərkəzi hissəsində təsadüf edilir. Qarabağda (Xanbulaqda) yayılmışdır.

Statusu

redaktə

Azərbaycanın nadir bitkisidir. CR B1ab(ı, ıı, ııı,)+2ab(ı, ıı, ııı).

Bitdiyi yer

redaktə

Quru kasıb şamlıqlarda, çöllərdə, yamaclarda, yolların ətra-fında rast gəlinir.

Təbii ehtiyatı

redaktə

Çox deyildir.

Bioloji xüsusiyyətləri

redaktə

Təbiətdə hündürlüyü 80 sm-ə qədər olan koldur. Budaqları düz və ya əyilən, bozumtul-qonur və ya bozdur. Zoğları ipək-vari, ağımtıl-boz tükcüklüdür. Yarpaqları üç hissəlidir; xırda yarpaqlarının uzunluğu 2 sm-ədək, lansetvarı-ellipsvarı, ucu yumru və iynəli, üstü boz-yaşıl, alt tərəfi sıx tüklüdür. Çiçəkləri 3–5 ədəd yarpaqların qoltuqlarında az çiçəkli, sünbülvarı-salxımvarı çiçək qrupu əmələ gətirir. Kasacığı boruvari, tükcüklü, uzunluğu 10–15 mm-dir. Çiçək tacı sarı, uzunluğu 2–3 sm-dir. Yarpaqladıqdan sonra mayda-iyulda 25 gün ərzində çiçəkləyir, bəzən avqust-sentyabr aylarında təkrar çiçəkləyir. Meyvələri – uzunluğu 3 sm-dək olan, qaramtıl və ya tünd boz, sıx boz tükcüklərlə örtülmüş hamar paxlalardır, sentyabrda yetişir. Paxlanın içərisində oval, hamar, parlaq, uzunluğu 3 mm-ədək olan sarımtıl toxumları vardır.

Çoxalması

redaktə

Təbiətdə toxum vasitəsilə çoxalır.

Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri

redaktə

Başlıca olaraq insan fəaliyyətinin təsiridir.

Becərilməsi

redaktə

Becərilməsi haqda məlumat yoxdur.

Qəbul edilmiş qorunma tədbirləri

redaktə

Qəbul edilmiş qorunma tədbiri yoxdur.

Zəruri qorunma tədbirləri

redaktə

Azərbaycanın "Qırmızı Kitabı"na daxil edilməsi tövsiyə olunur.

Məlumat mənbələri

redaktə
  • Деревья и кустарники СССР. т.4. 1958;
  • Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970;
  • Azərbaycan florasının konspekti. I–III cildlər. 2005; 2006; 2008.

İstinadlar

redaktə

1."Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh.

2."Azərbaycan dendraflorasi" I cild, Baki, "Elm", 2011, 312 səh.

Botaniki təsviri

redaktə

Hündürlüyü 1 m olan, ağımtıl zoğlara malik, üzəri tükcüklərlə örtülü koldur. Yarpaqları təklələkvari, yarpaqcıqları tərs yumurtavaridir. May ayında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, ləçəkləri sarıdır. Meyvələri iyulda yetişir. Paxla meyvəsi sıx, ağ ipəkvari tükcüklərlə örtülüdür.

Ekologiyası

redaktə

Azərbaycanın torpaq, iqlim şəraitinə, quraqlığa, küləyə davamlıdır.

İstifadəsi

redaktə

Dekorativ bağçılıqda, torpağın eroziyasının qarşısının alınmasında, arıçılıqda qida maddəsi kimi istifadə olunur.

İstinadlar

redaktə

http://dendrologiya.az/?page_id=112 Arxivləşdirilib 2019-11-17 at the Wayback Machine Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. T. S. Məmmədov

İstinad

redaktə
  • Флора Азербайджана. т.5. 1954; Флора Kaвkaзa. т.5. 1954;
  • Azərbaycanın ağac və kolları. I cild. 1961;
  • Azərbaycan flora-sının konspekti. I–III cildlər. 2005; 2006; 2008;
  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri", Bakı: "Elm", 2014, 380 səh