Qafqaz xaçlıcası
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə kateqoriyalar əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Qafqaz xaçlıcası[2] (lat. Pelodytes caucasicus) — Suda-quruda yaşayanların Xaçlıcalar cinsinə aid qurbağa növü.
| Qafqaz xaçlıcası | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
???: Qafqaz xaçlıcası |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təsviri
redaktəKiçik ölçülü qurbağa olaraq 60 mm uzunluğa malikdir. Bel nahiyəsində xaç şəkli vardır. Bəzən isə bel nahiyyəsi qırmızı xallar olur. Aşağı nahiyyəsi isə ağ rəngdə olur. Rəngi açıqdan tünd qəhvəyiyə qədər müxtəlif çalarda olur.[3]
Yayıldığı ərazilər
redaktəQafqaz xaçlıcası əsasən Rusiyanın Krasnodar vilayətində və Stavropol vilayətinin cənub-qərb hissələrində və Gürcüstan cənub-şərqində yayılmışdır. Azərbaycanda isə əsasən Zaqatala və Balakən rayonlarında və hənim ərazilərə yaxın bölgələrdə rast gəlmək olar. Türkiyə ərazisində isə Rize dağlarının yamaclarında rast gəlmək olar.[4]
Həyat tərzi
redaktəQafqaz xaçlıcası əsasən insan ayağı dəyməyən meşələrdə rast gəlinir. Ümumilikdə isə onlara Enliyarpaq və qarışııq meşələrdə, hündürlüyü 2300 metr yüksəkliyə malik ərazilədrdə belə görmək olar. Əsas yaşayış yeri isə sıx kolluqlar və ya otluq ərazilərdir. Bu suda-quruda yaşayanlar digər həmcinslərinə nisbətən insanların yaşayış yerlərindən uzaqlaşırlar. Oturaq nnövdürlər və gecə, toranlıqda fəal olurlar. Gün çıxdıqdan sonra daşların, qurumuş budaqların, ağac köklərinin altında, yuvalarda və s. gizlənir. İstisna olaraq yağışlı, tutqun havada gündüz vaxtları rast gəlinir. Kürünü axar suların kənarlarında qoyur. Çoxalma vaxtı mart ayından sentyabr ayına qədər davam edir.[5] Dişilər suyun dibinə 100 - 750 kürü qoya bilirlər. Metamorfoz 75 - 80 gün çəkir və adətən gələn mövsümdə qurtarır. Əsasən onurğasızlarla qidalanır. Çömçəquyruqların əsas düşmənləri suilanları balıqlar, tritonlar və başqa amfibilərin sürfələri yeyirlər. Orta ömür müddəti 6 il sürür. Cinsi yetkinliyə 2 yaşında çatırlar.
Sayı
redaktəAzərbaycanda sayı haqqında məlumat yoxdur. Başqa ölkələrdə optimal şəraitdə çay kənarı boyunca 1 km-ə 10 - 12 yaşlı fərd düşür.
Qorunması
redaktəSayları getdikcə azalmaqdadır. Səbəb isə avtomobil yollarında ölməsi və insanlar tərəfindən məhv edilmələri, sel, su mənbələrinin qurudularaq əkin və ya yayaşış yerlərinin tikilməsidir. Azərbaycanda xüsusi statusa malikdir və Zaqatala Dövlət Təbiət Qoruğunda mühafizə olunur.
Ədəbiyyat
redaktə- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III cild, Onurğalılar. Bakı: Elm, 2004, s. 173 - 174;
- Ананьева Н.Б., Боркин Л.Я., Даревский И.С., Орлов Н.Л.. Земноводные и пресмыкающиеся. Энциклопедия природы России. М.: ABF, 1998, с. 66 – 69.
- Ганиев Ф.Р., Гасымова Г.Х. Некоторые данные о кавказской крестовке - Pelodytes caucasicus boulenger, 1896 (Amphibia, Anura, Pelodytidae) в пределах Азербайджана. AMEA Zoologiya İnstitutunun əsərləri, cild 30, № 2, 2012, səh. 122 - 125.
Xarici keçidlər
redaktə- AMEA. Zoologiya İnstitutu. Suda-quruda yaşayanlar Arxivləşdirilib 2015-05-08 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2005.
- ↑ Кузьмин С. Л. Земноводные бывшего СССР. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2012. — 2-е изд. — С. 126. — 370 с. — ISBN 978-5-87317-871-1
- ↑ Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III cild, Onurğalılar. Bakı: Elm, 2004, s. 173 - 174;
- ↑ Ананьева Н.Б., Боркин Л.Я., Даревский И.С., Орлов Н.Л.. Земноводные и пресмыкающиеся. Энциклопедия природы России. М.: ABF, 1998, с. 66 – 69.
- ↑ Ганиев Ф.Р., Гасымова Г.Х. Некоторые данные о кавказской крестовке - Pelodytes caucasicus boulenger, 1896 (Amphibia, Anura, Pelodytidae) в пределах Азербайджана. AMEA Zoologiya İnstitutunun əsərləri, cild 30, № 2, 2012, səh. 122 - 125.