Qafqaz zümrüdçiçəyi

Qafqaz zümrüdçiçəyi (lat. Scilla siberica subsp. caucasica) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinin zümrüdçiçəyi cinsinin sibir zümrüdçiçəyi növünə aid bitki yarımnövü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir – EN B2ab (i,ii,iii). Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.

Qafqaz zümrüdçiçəyi
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Dəstə: Qulançarçiçəklilər Fəsilə: Qulançarkimilər Yarımfəsilə: Scilloideae Cins: Zümrüdçiçəyi Növ: Sibir zümrüdçiçəyi Yarımnöv: Qafqaz zümrüdçiçəyi
Beynəlxalq elmi adı
Scilla siberica subsp. caucasica Mordak, 1971
Şəkil axtarışı

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik, soğanaqlı 6-20 sm hündürlükdə ot bitkisidir. Soğanaq enli-yumurtavari, bəzən yumurtavari, 2,8 sm hündürlükdə, 2,2 sm enindədir. Boz, bəzən qara qınla örtülüdür. Yarpaqları 2-4 ədəd, yaşəl, enli-xətvari, 6-15 mm enində, gövdədən qısa, təpə hissədə qapacıq var. Çiçək qrupu çox və ya az salxımdır. Çiçəkyanlığı uzunsov-ellipsivari, küt, 12 mm-ə qədər uzunluqda, tündmavi, bənövşəyi, orta hissədən qara zolaqıdır. Erkəkcikləri göy rəngli tozcuqludur, çiçəkyanlığının yarısından qıadır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə, meyvə əmələgəlmə may-iyul aylarına təsadüf edir. Kserofit, duza davamlıdır. Soğanaqla çoxalır. Orta dağ qurşağında meşəvə kolluqlarda bitir. Dekorativ bitkidir.

Yayılması

Kiçik Qafqazın şimal və mərkəzi hissələrində, Lənkəran rayonunun və Naxçıvan Muxtar Respublikasının dağlıq hissələrində.

Sayı və tendensiyası

Fraqmentləşmiş sahənin və yaşayış mühitinin keyfiyyətinin davam edən azalması müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen amillər (infrastrukturun inkişafı).

Mühafizə tədbirləri

Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər aparılmır. Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq məqsədi ilə yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur.