Qarayazı düzü

Qarayazı düzü və ya Qarayazı çölü — Azərbaycanın Qazax rayonu Qazangöl düzü ilə ərazisində Kür çayı arasında yerləşən düz.

Qarayazı düzü
Coğrafiyası
Çay	Kür
Yerləşməsi
41°21′10″ şm. e. 45°13′38″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Rayon	Qazax rayonu
Qarayazı düzü

Ümumi məlumat

Toponimikası

Qarayazı düzünün adı "çöl, geniş düzənlik" mənasını verən qədim türk sözü "yazı" və Azərbaycan dilindən olan "qara" sözünün birləşməsindən əmələ gəlib. Azərbaycan ərazisində "yazı" hissəcikli toponimlərə daha çox rast gəlinir. Məsələn: Ağyazı, Ağcayazı və digərləri

Coğrafiyası

Sahəsi 421 km² olub, qərbdə Gürcüstan Respublikası ərazisinədək davam edir. Qarayazı düzü qərbdə enli (12–16 km) olub, şərq istiqamətində tədricən daralaraq (1–2 km) paz şəklində Kür çayı ilə Ortaqaş-Quyruqençi tirəsi arasına daxil olur. Şimal-şərq maili hissədə yarğan və qobulara rast gəlmək olur.

Buradakı yeraltı sular çox dərində deyildir. Onlar qarasu bulaqları şəklində üzə çıxır. Bu sular yüksək debitli olub, təsərrüfatın müəyyən sahələrində (əkinçilikdə, maldarlıqda) istifadə oluna bilər.

Əsasən şabalıdı torpaqlar üzərində inkişaf etmiş quru çöl bitkiləri (taxıl, müxtəlif ot və yovşan quruplaşması) hakimdir. Kür çayının sahilində 2–6 km enində rütubətli allüvial-tuqay və allüvial-çəmən torpaqları üzərində tuqay meşələri yayılmışdır. Qarayazı düzündə suni suvarma nəticəsində taxılçılıq, pambıqçılıq, bağçılıq və bostançılıq geniş inkişaf etmişdir.

Qarayazı düzünün daxilində bir-birindən fərqlənən iki yarımrayon: Qarayazı və Kürsahili tuqay meşələri yarımrayonları ayrılır.

İqlimi

Qarayazı düzünün iqlimi quru subtropik olub, isti yayı və mülayim qışı ilə fərqlənir. Orta illik temperaturu 9–120-dir. Orta illik yağıntıların miqdarı 350–400 mm olub, əsasən yaz və payız aylarında düşür.

Həmçinin bax

• Yazı düzü
• Qarayazı Dövlət Təbiət Qoruğu