Qayı boyu
Qayı boyu və ya Kayı boyu (Qayığ, Kayığ;Osmanlı Türkcəsi:قايى بويى/قيغ بويى) — Oğuzların boz ox qolundan, Osmanlıların da mənsub olduğu bir boy.
| |||
| Qayı damğası Mahmud Kaşğariyə görə Ox və yayı təmsil edir. | |||
| Yaşadığı ərazilər | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Dili | |||
| Dini | |||
| Mənşəyi | |||
| Oğuz (Türk) | |||
| Qohum xalqlar | |||
Türkmən tarixçisi Ovez Gündoğduyev Qayı boyunun Hun boyu olan Haylandur boyu eyni olduğu fikrini irəli sürür.
TarixiRedaktə
Qayı kəlməsi, "möhkəm, qüvvət və qüdrət sahibi" deməkdir. Qayı boyunun simvolu, iki ox və bir yaydan ibarətdir. Oğuz Xan oğlu Gön Xan oğlu Qayının, bu boyun cəddi olduğu söylənilir. İyirmi il hökmdarlıq edən Qayının nəsli uzun illər bu məqamda qalmışdır. Bu səbəblə Qayı boyu Oğuz boyları arasında ilk sırada göstərilməkdədir. Dədə Qorqud da əsərində gələcəkdə xanlığın yeri, Qayıya dönəcəyini bildirərək Osmanlılara xəbər vermişdi.
Qayılar Səlcuqlularla birlikdə fəth sırasında və daha sonraları Anadoluya yerləşdilər. Osmanlı dövlətinin quruluşunda nüvə rolunu oynadılar. Osmanlılar zamanında Rumelinin fəthi və məskunlaşmasına qatıldılar.
Sultan İkinci Murad soyunun bu boya mənsubiyyətini göstərmək üçün sikkələrinə Qayı boyuna aid iki ox və bir yaydan təşkil olunmuş simvolu qoydurmuşdu. Sonrakı padşahların buraxdırdıqları sikkələrdə görulməyən Qayı damğasının Qanuniyə qədər çeşidli əşya və silahlar özərinə qoyulmasına davam edilmişdir.
Qayı boyuna mənsub Qarakeçili köçəri qəbiləsi qədim zamanlardan bəri hər il Söğötdəki Ərtuğrul Qazi Türbəsini ziyarət etməkdə və bununla bağlı şənliklər keçirtməkdədir. Sultan İkinci Əbdülhəmid Xan bu ziyarət və şənliklərə rəsmilik qazandırdı. Þz qəbiləsi saydığı Qarakeçili gənclərindən Ərtoğrul Alayını təşkil etdirdi. Bu qəbilə mənsublarını ziyarətə gələn Alman imperatoruna "əqrəbalarım" deyərək təqdim etdi.
"Ərtoğrulun ocağında oyandım, Şəhidlərin qanlarıyla boyandım". beytiylə başlayan bir marş bəstələnib illərcə dillərdə söylənib, könüllərdə yaşadıldı.
QalereyaRedaktə
Qayı damğası (Səlcuqnamə)
Qayı boyu bayrağı
Qayı damğası (Oğuznamə, Divanü Lüğat-it-Türk)
Əbulqazi Bahadır xana görə Qayı damğası.
MənbəRedaktə
- Oğuzlar: Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, İstanbul 1999 (Prof. Faruq Sümer)