Qayıqda üç kişi (iti saymasaq)

Qayıqda üç kişi (iti saymasaq) (ing. Three Men in a Boat (To Say Nothing of the Dog)) — ingilis yazıçısı Cerom K. Ceromun 1889-cu ildə nəşr olunmuş, Temza çayında Kinqston və Oksford arasında qayıq gəzintisindən bəhs edən yumoristik hekayəsi.

Qayıqda üç kişi (iti saymasaq)
ing. Three Men in a Boat (To Say Nothing of the Dog)
1889-cu il nəşrinin üz qabığı
Janr	Roman
Müəllif	Cerom Klapka Cerom
Orijinal dili	ingiliscə
Yazılma ili	1889
Nəşr ili	1889
Nəşriyyat	ing. J. W. Arrowsmith
ISBN	0-7653-4161-1
Elektron versiya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yazılma tarixçəsi

Cerom Klapka Cerom 21 iyun 1888-ci ildə subaylığın daşını ataraq, ərindən 9 gün olar boşanmış, Ceorcina Ellizabet Henrietta Maris ilə evlənir. Balayını Temza çayı boyu səyahətdə keçırən Cerom növbəti əsəri, "Qayıqda üç kişi (iti saymasaq)" ing. Three Men in a Boat (To Say Nothing of the Dog) yumoristik romanın üçün materiallar toplamış olur. Balayı səyahətindən qayıdan Cerom sərgüzəştlərinin təsiri altında "Qayıqda üç kişi (iti saymasaq)" romanını yazmağa başlayır. Personajların prototipləri Cerom K. Ceromun dostları Corc Uinqrey (ing. George Wingrave) və Karl Henşel (ing. Carl Hentschel) olurlar. Novellada Temza çayı və ətrafında baş verən hadisələr, dostların düşdükləri komik vəziyyətlər təsvir edilir. Kitab 1889-cu ildə çap olunduqdan sonra gurultulu uğur qazanmış olur. Bu günümüzə qədər əsər dönə-dönə çap olunmaqdadır. Kitabdan sonra Temza çayı boyu səyahət üçün qayıqların sayı kəskin artmış olur. Bu qayıq gəzintiləri turistlərin sevimli məşquliyyətinə çevrilmiş olur. İlk 20 il əryində kitabın millyondan artıq nüsxəsi çap olunur və satılır. Bundan başqa əsər çoxlu sayda tamaşaya qoyulur. Onun əsasında filmlər çəkilir. Beləki alman rejisoru Helmut Vayss 1961-ci ildə, sovet rejisoru Naum Birman 1979-cu ildə eyniadlı film çəkmişdirlər.

Qayıqda üç kişi — səyahətin xəritəsi

Süjeti

Roman qəhrəmanların təqdimi ilə başlayır. Romanda tipik yumoristik səhnələr cəmləşmişdir. Cey hekayəni nəql edən personaj Ceromun elə özüdür. Digər qəhrəmanlar isə onun dostları Corca, Harris və Manmoranis adlı köpəkdir. Dostlar Ceyin qonağıdırlar. Onlar əziyyət çəkdikləri xəstəlikləri haqında söhbət eirlər və qərara gəlirlər ki, onalara təcili istirahət gərəkdir. Nəticə etibarılə onlar şənbə günü Temza çayı boyu qayıq səyahətinə çıxmağı qərara alırlar. Corc həmin günü işdə olmalıdır. (Corc şənbə günündən başqa hər gün saat ondan dördə dək bank üzərində yatarmış və hər şənbə saat ikidə onu oyadırlarmış.) Cey və Harris özləri Kinqstona qədə qatarla yetişməlidirlər, lakin Vaterloo dayanacağında onlar müvafiq qatar tapa bilmirlər. Onlar maşinistə rüşvət verərək qatarı Kinqstona sürdürürlər. Orada onları kirayə qayıq gözləyir. Corc onlara sonra, Beybricdə qoşulur. Yerdə qalan əhvəlatlar isə onların birgə səyahəti zamanı baş verir. Kityabda səyahət boyu baş çəkilən görməli yerlər Corcun dilindən elə dəqiq təsvir edilir ki, sanki bu bir bələdçi kitabıdır.

Dorçestr — sükunətin, sakitliyin qucağında uyuyan gözəl qədimi bir yerdir. <…> Dorçestr qədimdə şəhər olmuş və Kaer Doren — "suda şəhər" adlanmışdır. Sonradan romalılar orada böyük düşərgə salmışlar; onu əhatə edən istehkam indi alçaq və düzən təpəciklərə bənzəyir. Saksonların zamanında o, Uesseksin paytaxtı olmuşdur. Şəhər çox qədimdir, nə vaxtsa o, güclü və böyük olmuşdur. Amma indi o, səs-küylü həyatdan kənarda qalaraq, yuxuya dalır. Orijinal mətn  (ing.)   Dorchester is a delightfully peaceful old place, nestling in stillness and silence and drowsiness. Dorchester <…> was a city in ancient British times; it was then called Caer Doren, “the city on the water.” In more recent times the Romans formed a great camp here, the fortifications surrounding which now seem like low, even hills. In Saxon days it was the capital of Wessex. It is very old, and it was very strong and great once. Now it sits aside from the stirring world, and nods and dreams. — "Qayıqda üç kişi", XVIII Fəsil

Ekranlaşdırılması

• 1920, Birləşmiş Krallıq (ing. Three Men in a Boat).
• 1933, Birləşmiş Krallıq (ing. Three Men in a Boat).
• 1956, Birləşmiş Krallıq (ing. Three Men in a Boat).
• 1961, Almaniya de:Drei Mann in einem Boot (1961)
• 1975, Birləşmiş Krallıq (TV).
• 1979, SSRİ ru:Трое в лодке, не считая собаки (фильм)
• 2006, Birləşmiş Krallıq (serial) (Three Men in a Boat).

Sitatlar

"Mən işi sevirəm: məni məftun edir. Saatlarca oturub ona baxıram" Orijinal mətn  (ing.)   I like work: it fascinates me. I can sit and look at it for hours — "Qayıqda üç kişi", XV Fəsil

"Hər bir insan istəmədiyi şeyə malikdir, istədiyi şey isə başqalarının malik olduğudur" Orijinal mətn  (ing.)   — "Qayıqda üç kişi "

Harris elə bir həvəslə işin ağırlığını öz üzərinə götürərək onu başqasının çiyininə qoyur. Orijinal mətn  (ing.)   Harris so ready to take the burden of everything himself, and put it on the backs of other people — "Qayıqda üç kişi", III Fəsil

Mən iş görərkən, bekar oturub heç nə etməyən insanlar qədər məni qıcıqlandıran heç nə yoxdur. Orijinal mətn  (ing.)   There is nothing does irritate me more than seeing other people sitting about doing nothing when I’m working. — "Qayıqda üç kişi ", IV Fəsil

Mən özüm almanca anlamıram. Bu dili mən məktəbdə öyrənmişəm, amma sonuncu sözünə qədər məktəbi bitirdikdə unudmuşam və o vaxtdan özümü daha yaxşı hiss edirəm Orijinal mətn  (ing.)   I don’t understand German myself. I learned it at school, but forgot every word of it two years after I had left, and have felt much better ever since. — "Qayıqda üç kişi", VIII Fəsil

Xarici keçidlər

• Kitabın skan olunmuş mətni İnternet arxivində. Üç nəşr var.  (ing.)
• Kitabın mətni Qutenberq layihəsində. 8-dən çox formatda.  (ing.)
• Kitabın audioversiyası.  (ing.)

Mənbə

• A. Moss: J. K. J.: His Life and Works. London 1929.  (ing.)
• M. A. Wolfensberger: J. K. J. Sein literarisches Werk. Zürich 1953.  (alm.)