Qiaqin rayonu

Qiaqin rayonu
Qiaqin rayonu
Bayraq	Gerb
	44°53′ şm. e. 40°03′ ş. u.HGYO
Ölkə	Rusiya;
İnzibati mərkəz	Qiaqin
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	31 dekabr 1934
Sahəsi	756,54 km²;
Saat qurşağı	Moskva vaxtı[d]; UTC+03:00;
Əhalisi
Əhalisi	31.933 nəf. (2023);
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	87779
Poçt indeksi	38563Х
	Rəsmi sayt
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qiaqin rayonu (adıq Джаджэ район) — Rusiya Federasiyası, Adıgey Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Qiaqin qəsəbəsidir.

Coğrafiyası

Rayonu Adıgey Respublikasının mərkəz hissəsində, Zakuban düzənliyinin ətəklərində yerləşir.

Rayonun ümumi sahəsi 796.63 km²-dir. Burada 5 kənd inzibati vahidliyinə 30 yaşayış məntəqəsi daxildir.

Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir: şimalda Şovqenovski rayonu, şərqdə Koşexabl və Mostov rayonları, cənubda Maykop rayonu və Maykop şəhər dairəsi, qərbdə Krasnodar diyarının Belorechenski rayonu.

Respublikanın dağətəyi zonasında yerləşir. Ərazisi təpəlidir, şüaları və çökəklikləri var. Rayonda orta hündürlük dəniz səviyyəsindən təxminən 180 metr yüksəkdir. Torpaq örtüyü qaratorpaqdır.

Hidroqrafik şəbəkə əsasən bir çox bulaq çayları ilə təmsil olunur. Ən böyük və ən əhəmiyyətlisi çayları - Qiaqa, Fars, Çexrak, Ulka, Ayryum, Kelermes, Kalmık, Zakalayka və s. Həmçinin ərazidə 50-yə yaxın süni su anbarı mövcuddur^[3]..

Rayonun iqlimi rütubətli və mülayimdir. Qara dənizə yaxınlığı nəzərə çarpacaq dərəcədə iqlimə təsir göstərir. Havanın orta temperaturu iyulda + 23 ° C, yanvarda 0 ° C arasında dəyişir. Ən yüksək temperatur avqustun əvvəlində, ən aşağı isə yanvarın sonu və ya fevralın əvvəlində müşahidə olunur. Orta illik yağıntının miqdarı təxminən 750 mm-dir. Ən çox yağıntı yayda düşür. Nisbi rütubət qeyri-sabitdir.

Tarixi

Qiaqin rayonu 31 dekabr 1934-cü ildə Maykop rayonundan ayrılmaqla Azov-Qara dəniz diyarının bir hissəsi olaraq təşkil edilir. ilk əvvəllər aşağıdakı kənd məclisləri rayonun tərkibinə daxil idi: Ayryum, Qiaqin, Dondukov, Zakalyaevski, Kelermesski, Krasnoul, Sergievski, Suxobalkov, Tambov. 10 aprel 1936-cı ildə Qiaqin rayonu ləğv edilmiş və Maykop rayonuna daxil olan Xan Kənd sovetliyinin tərkib hissəsi olaraq Adıgey Muxtar Vilayətinin bir hissəsi olmuşdur. 21 fevral 1940-cı ildə Krasnoul və Xan kənd sovetlikləri bərpa edilmiş Maykop rayonuna verilir. 1956-cı il 7 dekabr - 1958-ci il 21 mart tarixlərində rayon ləğv edilmiş Şovqenovski rayonunun ərazisinin bir hissəsini təşkil edirdi. 1963-cü il fevralın 1-dən 1965-ci il yanvarın 12-dək rayon ləğv edilmiş Maykop rayonunun ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. 1993-cü ildə kənd sovetliklərinin fəaliyyətinə son verildi və kənd idarələrinin əraziləri kənd dairələrinə çevrildi. 2004-cü ildə rayonda kənd dairələri ləğv edildi və kənd yaşayış məntəqəsi statusu ilə 5 bələdiyyə təşkil olundu.

Əhali

Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir^[4]:

xalq	say, nəf.	ümumi əhaliyə olan nisbət, %
ruslar	27 458	86,44 %
ermənilər	1 218	3,83 %
adıqlar	900	2,83 %
qaraçılar	483	1,52 %
ukraynalılar	428	1,35 %
digərləri	1 157	3,64 %
milliyətini bildirməyənlər	122	0,38 %
ümumi	31 766	100 %

Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat^[5]:

Yaş	Kişilər, nəf.	Qadınlar, yaş.	Ümumi say.	ümumi əhaliyə olan nisbət, %
0 — 14 yaş	2 896	2 666	5 562	17,51 %
15 — 59 yaş	9 602	9 953	19 555	61,56 %
60 yaşdan yuxarı	2 311	4 338	6 649	20,93 %
ümumi	14 809	16 957	31 766	100,0 %

Kişilər — 14 809 nəf. (46,6 %). Qadınlar — 16 957 nəf. (53,4 %).

Əhalinin orta yaşı — 39,6 yaş. Kişilərin orta yaşı — 36,6 yaş. Qadınların orta yaşı — 42,2 yaş.

İstinadlar

↑ ¹ ² GEOnet Names Server. 2018.
↑ https://23.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9C%D0%9E%20%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%201%20%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F%202012-2023%20%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.rar (rus.).
↑ "Гиагинский район". 2018-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-30.
↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Республики Адыгея. Том 4. Национальный состав" (PDF). 2013-11-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-09-11.
↑ "Том 2. Возрастно-половой состав населения и состояние в браке" (PDF).^{[ölü keçid]}

Mənbə

[_88779d4aa7822512-1] ¹ ² GEOnet Names Server. 2018.

[_3c9915fdde2db30e-2] ttps://23.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9C%D0%9E%20%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%201%20%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F%202012-2023%20%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.rar (rus.).

[3] "Гиагинский район". 2018-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-30.

[4] "Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Республики Адыгея. Том 4. Национальный состав" (PDF). 2013-11-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-09-11.

[5] "Том 2. Возрастно-половой состав населения и состояние в браке" (PDF).^{[ölü keçid]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]