Qiymətli kağızların emissiyası

Qiymətli kağızların emissiyası — emissiya qiymətli kağızlarının maliyyə bazarlarında yerləşdirilməsi üçün emitentin qanunla müəyyən edilmiş hərəkətlərinin ardıcıllığı; qiymətli kağızların dövriyyəyə buraxılması, o cümlədən qiymətli kağızların onların ilk sahiblərinə - vətəndaşlara və ya hüquqi şəxslərə satılması.

Şirkətlər tərəfindən qiymətli kağızların (səhmlərin və istiqrazların) buraxılması uzunmüddətli (buraxılmış) kapitalın cəlb edilməsi vasitələrindən biridir. Bir qayda olaraq, səhmlər əlavə kapitala cari ehtiyacları ödəmək üçün səhmdar cəmiyyət tərəfindən buraxılır, istiqrazlar isə uzunmüddətli borclanma növüdür. Qiymətli kağızların emissiyası sənaye, ticarət, kommunal və məişət xidməti, kredit və maliyyə sahəsində səhmdar cəmiyyətləri, habelə dövlət tərəfindən həyata keçirilə bilər.

Qiymətli kağızların buraxılışının mərhələləri

Qiymətli kağızların standart emissiyası aşağıdakı addımları əhatə edir:

• emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi haqqında qərar qəbul edilməsi;
• səhm qiymətli kağızlarının buraxılması haqqında qərarın təsdiq edilməsi;
• emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının dövlət qeydiyyatı;
• emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi (qiymətli kağızların əsas sahiblərə verilməsi);
• emissiya qiymətli kağızlarının emissiyasının nəticələri haqqında hesabatın dövlət qeydiyyatına alınması və ya emissiya qiymətli kağızlarının buraxılışının nəticələri haqqında bildirişin qeydiyyat orqanına təqdim edilməsi.

Bəzi hallarda qiymətli kağızların buraxılması proseduru standartdan fərqli ola bilər. Beləliklə, məsələn, birləşmə, bölünmə, ayrılma və çevrilmə formasında həyata keçirilən səhmdar cəmiyyəti yaradılarkən və ya hüquqi şəxslərin yenidən təşkili zamanı qiymətli kağızların buraxılması qaydası aşağıdakı kimidir:

• emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi haqqında qərar qəbul edilməsi;
• emissiya qiymətli kağızlarının yerləşdirilməsi;
• emissiya haqqında qərarın və emissiya qiymətli kağızlarının emissiyasının nəticələri haqqında hesabatın təsdiqi;
• emissiyanın eyni vaxtda dövlət qeydiyyatı və emissiya qiymətli kağızlarının emissiyasının nəticələri haqqında hesabat.

Qiymətli kağızların buraxılışının məqsədləri

Məsələnin məqsədi lazımi vəsaiti toplamaqdır.

Qiymətli kağızlar emitentlər tərəfindən aşağıdakı məqsədlərdən biri üçün buraxılır:

• Səhmdar cəmiyyəti yaradılarkən ilkin nizamnamə kapitalının formalaşdırılması;
• Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalının artırılması;
• Əvvəllər buraxılmış qiymətli kağızların konsolidasiyası və ya bölünməsi;
• Səhmdar cəmiyyətinin və ya digər hüquqi şəxslərin yenidən təşkili (səhmdar cəmiyyətinə çevrildikdə);
• Təsərrüfat subyektinin əvvəllər buraxılmış qiymətli kağızlarının verdiyi hüquqların həcminin dəyişməsi;
• Öz kapitalının doldurulması (borc alınmayan investisiyaların cəlb edilməsi);
• Borclanmış investisiyaların cəlb edilməsi.

Qiymətli kağızlar prospektində yerləşdirilmiş məlumatlar

Qiymətli kağızlar prospektində yerləşdiriləcək qiymətli kağızlar haqqında aşağıdakı məlumatlar göstərilməlidir:

• səhmlər haqqında ümumi məlumat (kateqoriya, növü, hərəkət forması);
• qiymətli kağızlara hüquqların saxlanması və uçotu qaydasını;
• emissiyanın ümumi həcmi (nominal ilə);
• yerləşdiriləcək səhmlərin sayı;
• bir səhmin nominal dəyəri;
• səhmlərin verdiyi hüquqlar;
• istiqrazlar haqqında ümumi məlumatlar (istiqrazların seriyası və forması, buraxılışının ümumi həcmi, yerləşdiriləcək istiqrazların sayı, bir istiqrazın nominal dəyəri;
• istiqrazların verdiyi hüquqlar;
• istiqrazın ödəmə müddəti;
• istiqrazların ödənilməsi şərtləri və qaydası;
• qiymətli kağızların emitenti haqqında məlumatlar;
• qiymətli kağızlara hüquqların uçotunu aparan təşkilatların (registratorların) adları;
• qiymətli kağızların yerləşdirilməsinin başlama və bitmə tarixləri;
• yerləşdirilmiş istiqrazlar üçün təminat;
• qiymətli kağızların yerləşdirilməsinin dəyəri və hesablaşma şərtləri (qiymətli kağızın yerləşdirilməsi qiyməti və ödəniş forması) haqqında məlumat;
• qiymətli kağızların ödənilməsi şərtləri və qaydası;
• qiymətli kağızların ilkin yerləşdirilməsində iştirak edən təşkilatlar (anderrayterlər) haqqında məlumatlar;
• qiymətli kağızların yerləşdirilməsindən əldə edilən vəsaitdən istifadə istiqaməti;
• qiymətli kağızlardan gəlirlər haqqında məlumat;
• yerləşdirilmiş qiymətli kağızlar üzrə gəlirlərin vergiyə cəlb edilməsi qaydası və s.

Xarici keçidlər

• Эмиссия  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
• Федеральный закон от 29 июля 1998 г. № 136-ФЗ Об особенностях эмиссии и обращения государственных и муниципальных ценных бумаг (по состоянию на 01.11.2008 г.)